بیماری اسکرپی در گوسفندان

بیماری اسکرپی در گوسفندان یا Scrapie یک بیماری کشنده و دژنراتیو است که بر سیستم عصبی گوسفند و بز تأثیر می گذارد. این اختلال، یکی از چندین آنسفالیت اسفنجی قابل انتقال (TSE) است که مربوط به انسفالوپاتی اسفنجی شکل گاو (BSE یا “بیماری جنون گاوی”) است. اشکال مختلف TSE ها شامل انسفالوپاتی اسفنجی شکل گاوی (BSE) در گاوها، بیماری کروتزفلت – جاکوب در انسان ها و…، می باشد.

با وجود این که هنوز علت دقیق ابتلا به این بیماری عفونی هنوز مورد بحث است. این بیماری با ایجاد یک شکل غیر طبیعی پروتئین به نام پریون همراه است. بر اساس گزارش سازمان بهداشت کانادا، هیچ ارتباط شناخته شده ای بین این بیماری و نقص سلامتی انسان وجود ندارد.

با این وجود، شواهدی وجود دارد که نشان می دهد برخی از TSE ها، مانند بیماری جنون گاوی یا BSE، که روی حیوانات تأثیر می گذارد، بر انسان نیز اثر دارند. در حال حاضر هر حیوانی که آلوده به این اختلال عفونی باشد، از زنجیره غذایی دامداری  دور نگه داشته می شود. در حال حاضر هیچ درمان یا واکسنی برای درمان این بیماری در دسترس نیست.

اسکرپی یک بیماری مرگبار مغزی است که گوسفندها و بزها را درگیر می کند. این بیماری بیش از 200 سال است که در گله های گوسفند دنیا وجود دارد. اولین گوسفند مبتلا به این‌ اختلال در سال 1732 ثبت شد. بیماری اسکرپی دارای توزیع جهانی است. اما در استرالیا و نیوزلند شیوع کمتری دارد.

علائم و نشانه های اسکراپی در گوسفندان

علائم این بیماری در بین موارد مبتلا به این اختلال عفونی بسیار متفاوت است. به عنوان مثال، ممکن است یک حیوان سالمند دچار تغییرات در رفتار عمومی مانند پرخاشگری یا دلهره، لرزش، عدم هماهنگی یا راه رفتن غیرعادی شود. همچنین علائم این اختلال در کشورهای مختلف دنیا، متفاوت است.

با ابتلا به این عفونت، ممکن است یک یا چند مورد از علائم بالینی زیر در حیوانات مبتلا بروز پیدا کند. توجه به این نکته ضروری است که همه گوسفندان یا بزها تمام علائم این بیماری عفونی را نشان نمی دهند. گاهی اوقات این علائم می توانند آنقدر خفیف و پنهان باشند که تا زمان پیشرفت بیماری، این اختلال تشخیص داده نشود.

برخی از مهم ترین علائم ابتلا به این اختلال عبارت اند از:

• رعشه
• تغییرات رفتاری
• احساس گزش در اندام یا پهلو
• کاهش وزن، علیرغم حفظ اشتها
• خارش و مالش بدن به سطوح مختلف
• عدم توانایی دام آلوده در سرپا ایستادن
• اختلال جسمی در لگن و اندام های عقبی
• حساسیت غیرعادی به سر و صدا و حرکت

همچنین، ممکن است ریزش شدید پشم در مدت کوتاهی در حیواناتی که به بیماری اسکرپی مبتلا هستند، بروز پیدا کند.

علائم بالینی این بیماری عفونی، ممکن است از 1 تا 3 ماه طول بکشد. گوسفندهای مبتلا به بیماری عفونی اسکراپی، به طور کلی به دلیل ضعف و ناهماهنگی حرکات، در حالت خوابیده قرار می گیرند. در صورت کمک به گوسفند، دام مبتلا به اسکراپی ممکن است بتوانند ساعت ها سرپا بماند اما در صورت افتادن یا دراز کشیدن، دیگر بدون کمک نمی تواند بلند شود.

مرگ ناشی از بیماری عفونی اسکراپی، 1 تا 2 هفته پس از آن اتفاق می افتد که گوسفند دیگر نمی تواند به درستی سرپا ایستاده و حرکت کند. در واقع، بیماری اسکراپی، باعث ناتوانی و ضعف بیش از حد حیوان آلوده به این بیماری می شود. گاهی اوقات علائم بیماری عفونی اسکراپی، شبیه به بیماری فلج اطفال ایجاد می شود.

بسته به ژنوتیپ گوسفند و گونه آن، علائم بالینی عفونت ناشی از اسکراپی، می تواند متفاوت باشد. در واقع دامداران می توانند با انتخاب یک گونه دارای ژنتیک مقاوم نسبت به بیماری اسکراپی، تا حدی از شر این اختلال در امان بمانند. هرچند هیچ تضمینی وجود ندارد. گوسفند دارای ژنتیک مقاوم نیز، به دلیل ماهیت عفونی بیماری اسکراپی، ممکن است به این اختلال مبتلا شود.

در عمل، ژنتیک مقاوم ممکن است ابتلا و مرگ ناشی از بیماری اسکراپی را به تاخیر بیندازد.

علائم پیشرفت اسکراپی در دام

پیشرفت این بیماری عفونی کند است. پیشرفت و گسترش این بیماری معمولاً بیش از یک سال و نیم طول می کشد. پس از این یک سال و نیم است که علائم بالینی این اختلال در حیوان آلوده ظاهر شود. با این وجود مشخص شده است که این اختلال می تواند تا هشت سال در یک دام آلوده به پیشرفت و گسترش خود ادامه دهد.

به طور معمول، گسترش این بیماری در حدود دو تا پنج سال رخ می دهد. با این حال، هنگامی که علائم این بیماری در یک حیوان بیمار ظاهر می شود، در عرض یک تا دو ماه می میرد.

پیشرفت علائم بیماری اسکرپی زمان زیادی طول می کشد و در این مدت ممکن است هیچ نشانه ای از بیماری در دام آلوده وجود نداشته باشد. علائم ممکن است تا ماه ها یا حتی سال ها پس از ابتلا به این عفونت، ظاهر نشوند. آن ها معمولاً به تدریج بروز می کنند، اگرچه در برخی موارد ممکن است وضعیت سلامتی حیوان به سرعت بدتر شود.

پس از شروع علائم بالینی در گوسفند مبتلا، دام آلوده ممکن است 1 تا 6 ماه یا بیشتر زنده بماند. اما مرگ در اثر این اختلال اجتناب ناپذیر است.

در مورد ورم پستان در گوسفند اطلاعات بیشتری کسب کنید.

انتقال و شیوع بیماری اسکراپی

بیماری اسکرپی در سراسر جهان یافت می شود. این اختلال، برای اولین بار در سال 1938 در گوسفند تشخیص داده شد.

این بیماری عفونی از طریق مایعات و بافت های آلوده و از طریق انتقال از جفت به جنین، منتقل می شود. این بیماری می تواند از یک گوسفند ماده آلوده، به فرزندانش در بدو تولد یا به سایر حیواناتی که در معرض مایعات زایمان هستند، منتقل شود. گوسفند های نر نیز می توانند به این بیماری عفونی مبتلا شوند، اما این بیماری را به دیگر حیوانات منتقل نمی کنند.

علاوه بر این، توالی ژن های گوسفند هم بر حساسیت دام به بیماری و هم بر طول دوره نهفتگی این اختلال، تأثیر می گذارد.

تشخیص بیماری اسکراپی در گوسفندان

تنها راهی که می توان تشخیص داد آیا حیوان مبتلا به این عفونت است یا خیر، بررسی بافت مغز در زیر میکروسکوپ پس از مرگ است. آزمایش خون می تواند برای بررسی مشخصات ژنتیکی حیوان انجام شود و به کشاورزان اجازه می دهد گوسفندان خود را از نظر حساسیت به این بیماری غربال کنند.

پس از مرگ دام، با بررسی میکروسکوپی بافت مغز، لوزه ها، غدد لنفاوی یا طحال، این بیماری عفونی تشخیص داده می شود. تهیه بیوپسی بافت لنفوئید محیطی از گوسفند زنده می تواند حیواناتی را که مبتلا به این بیماری عفونی هستند به طور دقیق شناسایی کند. با این حال، نتیجه بیوپسی لنفوئید منفی، این احتمال را رد نمی کند که حیوان به این بیماری مبتلا نباشد.

به کمک تحقیقات فعلی، می توان با روش بیوپسی بافت لنفوئید از لوزه یا پلک به تشخیص زودهنگام ابتلا گوسفندان  به این‌ بیماری پرداخت. هیچ تضمینی وجود ندارد که حتی یک حیوان دارای ژنتیک مقاوم  نیز دچار این عفونت نخاعی نشود، زیرا اسکراپی، یک بیماری عفونی است.

اقدامات کنترلی در بیماری اسکراپی

در گوسفندانی که دارای انواع توالی ژنتیکی خاصی هستند کمتر احتمال دارد به این بیماری عفونی مبتلا شوند. آزمایش خون می تواند مشخصات ژنتیکی یک گوسفند را تعیین کند. پرورش دهندگانی که می خواهند خطر ابتلا به بیماری عفونی در گله گوسفندان خود را به حداقل برسانند، می توانند برای انتخاب گوسفندان‌ دارای ژنتیک مقاومت در برابر اسکراپی، پرورش انتخابی را در نظر بگیرند.

با این حال باید به خاطر داشت که حتی گوسفندان دارای ژنتیک مقاوم نیز می توانند به بیماری اسکراپی مبتلا شوند.

ممکن است حیوانات مبتلا به این بیماری عفونی طبیعی به نظر برسند. با این وجود، با وجود عدم بروز علائم این اختلال، بیمار بوده و در معرض تلف شدن هستند. اگر‌ حیوان به طور غیرعادی تکان بخورد، که گویا دچار تشنج شده است، باید درباره سلامتی آن شک کنید.

گوسفندهای مبتلا به این عفونی تقریباً همیشه لاغر هستند. مشکلات دیگری که ممکن است باعث بروز علائم مشابه این بیماری عفونی در گوسفند شوند، عبارت اند از:

• هاری
• لیستریوز
• ذات الریه پیشرونده گوسفند
• انگل های خارجی (شپش و کنه)

در چه سنی بیماری عفونی اسکراپی ایجاد می شود؟

بیشتر موارد ابتلا به این بیماری عفونی در گوسفندان، بین دو تا پنج سالگی رخ می دهد. با این حال، به تنهایی نمی توان از سن گوسفند برای رد احتمال ابتلا به بیماری عفونی اسکراپی استفاده کرد. زیرا در موارد نادر، بیماری اسکراپی، خارج از این بازه زمانی رخ می دهد.

معمولاً موارد ابتلا به اسکراپی، به صورت جداگانه ظاهر می شوند. زیرا علائم بیماری مدت ها پس از ایجاد عفونت اولیه ظاهر می شوند. این موضوع، بسیار متفاوت از علائم و شرایط بیماری هایی مانند بیماری پا و دهان یا سقط مسری است که می توانند به سرعت در یک گله گسترش یابد.

موارد ابتلا به بیماری اسکراپی، ممکن است در هر زمان از سال رخ دهند، اما استرس می تواند باعث بروز علائم این اختلال شود. بنابراین، ممکن است در زمان های خاصی، مانند زمانی که گوسفندان را برای تولید مثل جدا می کنند و یا بیماری سوزاک، علائم زودتر آشکار شود.

در مورد تفاوت گوسفند و بز + راهنمای مبتدیان اطلاعات بیشتری کسب کنید.

سخن آخر

اسکرپی متعلق به خانواده ای از بیماری ها به نام انسفالوپاتی های اسفنجی شکل انتقال پذیر (TSE) است. سایر انواع TSE ها شامل انسفالوپاتی اسفنجی شکل گاو (BSE)، بیماری هدر رفت مزمن (CWD) در گوزن و، و بیماری Creutzfeldt-Jacob (CJD) و نوع جدید CJD در انسان است.

علت ایجاد کننده این بیماری به طور کامل مشخص نیست. اما اعتقاد بر این است که یک عامل عفونی به نام “prion” (pree-on) عامل‌ بروز این اختلال است. در حال حاضر، هیچ درمان یا واکسنی برای مبارزه با این‌ بیماری در دسترس نیست. هر گونه حیوان مشکوک به ابتلا به این عفونت باید به سازمان دامپزشکی گزارش شود.

بیماری اسکرپی ناشی از ناهنجاری در پروتئین پریون است. تغییرات در ژن پروتئین پریون ممکن است تعیین کند که آیا حیوان در معرض ابتلا به این بیماری قرار می گیرد یا خیر. این موضوع، امکان پرورش نژادهای مقاوم در برابر اسکراپی را ایجاد می کند. اگرچه مقاومت در برابر این اختلال عفونی، در واقع ممکن است فقط یک تاخیر در شروع بیماری باشد.

تحقیقات نشان داده است که برخی از رده های ژنتیکی گوسفندان نسبت به سایر گونه های ژنتیکی گوسفند بیشتر از سایرین، مستعد ابتلا به بیماری های عفونی هستند. در حال حاضر تحقیقات بیشتری برای تعیین کامل عوامل ژنتیکی مرتبط با بیماری اسکراپی مورد نیاز است.

منابع: https://scrapiecanada.ca/about-scrapie/

https://www.gov.mb.ca/agriculture/livestock/production/sheep/scrapie-in-sheep.html

https://www.msdvetmanual.com/nervous-system/scrapie/overview-of-scrapie