هیپوترمی در خزندگان چیست؟

خزندگان، جاندارانی اکتوترم هستند. حیوانات اکتوترم، جاندارانی خونسرد هستند که تنظیم درجه حرارت بدن آنها به منابع گرمایش خارجی مانند نور مستقیم خورشید یا سیستم های گرمایشی بستگی دارد. بدون وجود منابع حرارتی خارجی، همه خزندگان از جمله مارها، مارمولک ها و لاک پشت ها، دمای بدن خودشان را از دست می دهند.

یعنی درجه حرارت بدن آن ها به خاطر نبود منابع گرمایشی خارجی، کاهش می یابد. در این شرایط فعالیت آنها کاهش پیدا کرده، دستگاه گوارشی آن ها با اختلال رو به رو می شود. سیستم ایمنی بدن آنها نمی تواند به درستی عمل کند. حتی آنها نسبت به بیماری های مختلف و عفونت های ثانویه حساس می شوند.

هیپوترمی چیست؟

در پستانداران و پرندگان، بدن سعی می کند با لرزاندن عضلات مختلف، گرمای مورد نیاز برای ادامه حیات را ایجاد کند. همچنین سیستم فیزیولوژیک بدن این جانداران، با کاهش خونرسانی به سطح بدن، آن را برای تغذیه و ادامه حیات اندام های داخلی حفظ می کند. در طی این اتفاق، دمای سطح بدن این‌ جانداران، چندین‌ درجه کاهش می یابد.

خزندگان، هنگام مواجه شدن با دمایی پایین تر از دمای بدن شان، گرمای بدن خودشان را از دست می دهند. از آنجا که خزندگان جاندارانی اکتوترم هستند، بنابراین نمی توانند گرمای مورد نیاز شان را تولید کنند. البته برخی از گونه های خزندگان به کمک برخی از رفتارهای جبرانی، می توانند دمای بدن شان‌ حفظ کنند. ولی اغلب آن ها از این کار عاجز هستند.

خواب زمستانی و هیپوترمی خزندگان

خاک و آب مخازن مناسب برای گرما و حرارت هستند. بنابراین خزندگان در مناطق زیر زمینی به فراوانی‌ یافت می شوند (در خاک یا در حفره های طبیعی زیر زمینی یا غارهای طبیعی). از آنجا که دما در اعماق مختلف زیر زمین نسبتا ثابت است، خزنده هایی که در زمستان ها به خواب زمستانی می روند. این کار را در زیر زمین یا در عمق گل و لای کف دریاچه ها و رودخانه ها انجام می دهند. این‌ خزندگان به حدی در زمین فرو می روند که از سرمای زمستان در امان بمانند.

خواب زمستانی، برای گونه هایی که در آب و هوای سرد زندگی می کنند، روشی برای مبارزه با سرما است. به همین دلیل اگر یک خزنده گرمسیری، در منطقه ای با آب و هوای سرد قرار بگیرد، در طول زمستان و از شدت سرما از دست خواهد رفت.

بنابراین، به طور کلی می توان گفت که هیپوترمی وضعیتی است که در آن بدن آنقدر سرد می شود که ممکن است فرایند مرگ بافت، به خاطر کاهش اکسیژن در دسترس آغاز شود. سلولی که اکسیژن دریافت نکند، میمرد.

دمای مناسب برای خزندگان

هر کدام از گونه های مختلف خزندگان، در یک‌ محدوده دمایی خاص، عملکرد مناسبی دارند. در واقع، در یک محدوده دمایی خاص، سلامتی کلی این‌ جانداران تامین و حفظ می شود. محدوده دمایی مناسب برای گونه های مختلف خزندگان، (POTZ) نامیده می شود.

محدوده دمایی مناسب یا POTZ یک خزنده بستگی به این دارد که گونه خزنده مورد نظر از چه موقعیت جغرافیایی منشا گرفته و نوع آب و هوایی که در آن به صورت طبیعی زندگی می کند (به عنوان مثال، کویر، جنگل بارانی، جنگل معتدل و غیره) چگونه است.

متأسفانه بسیاری از صاحبان خزندگان خانگی بدون اینکه درباره زیستگاه اصلی این جانداران و شرایط آب و هوایی مناسب برای زندگی آن ها مطالعه کنند، به خرید آن ها اقدام می کنند. نگه داری یک‌ خزنده در آب و هوایی غیر از آب و هوای زیستگاه اصلی آن، باعث بروز بیماری ها و اختلالات جدی در آن ها می شود.

مهم ترین علائم هیپوترمی در خزندگان

صرف نظر از نوع گونه، خزنده ای که به هیپوترمی مبتلا می شود، فعالیت و حرکت کم تری از خود نشان می دهد. در نهایت، به طور کلی از حرکت می ایستد. به عنوان مثال می توان به مارمولک ها اشاره کرد. مارمولک ها هنگامی که دچار هیپوترمی می شوند. فشار آوردن روی پاها را متوقف می کنند. در عوض روی شکم به صورت ثابت باقی می مانند.

مار ها خزیدن خود را متوقف می کنند. لاک پشت ها شنا کردن را متوقف کرده و به طور معمول در لاک خود فرو می روند. همه این رفتار ها از علائم مهم بروز هیپوترمی در خزندگان است. اصلی ترین تاثیر هیپوترمی، کاهش فعالیت و حرکت خزنده است.

عوارض هیپوترمی در خزندگان

وقتی یک‌ خزنده از حرکت و فعالیت باز می ایستد، غالباً از خوردن و آشامیدن دست می کشد. در نتیجه دچار کمبود آب بدن می شود. حتی وزن آنها به شدت کاهش می یابد. همچنین در اثر کمبود آب و نیز کاهش چربی ناشی از توقف خوردن و آشامیدن، چشم های خزنده مبتلا به هیپوترمی به داخل فرو می رود.

همچنین در اکثر اوقات، یک‌ خزنده دچار هیپوترمی، چشم های خودش را می بندد. از دست دادن آب و چربی زیر پوستی، باعث می شود که پوست یک خزنده مبتلا به هیپوترمی چروکیده به نظر برسد. در مارها و مارمولک ها، در اثر کاهش وزن، ستون فقرات و استخوان های دنده های به صورت برجسته تری دیده می شوند.

تاثیر هیپوترمی بر پوست اندازی خزندگان

در نتیجه این وضعیت، به دلیل کمبود آب ناشی از هیپوترمی، بسیاری از مارها و مارمولک ها نمی توانند به صورت صحیح و طبیعی پوست اندازی کنند. در چنین شرایطی به نظر می رسد که پوست قدیمی (که قرار بود ریخته شود) در قسمت هایی از بدن خزنده حفظ می شود.

در اثر کم آبی و خشکی ناشی از هیپوترمی، ممکن است لاک یک لاک پشت خشک و ترک خورده به نظر برسد. در لاک پشت های دچار هیپوترمی، اغلب این خزندگان از ریختن صفحات پروتئینی (لایه کراتینی کاشی مانند روی پوسته) روی پوسته های خود که به طور معمول با رشد بیشتر بدن، می اندازند، خودداری می کنند.

چنین شرایطی باعث می شود که پوسته های جدید، در زیر قسمت های قدیمی مدفون شوند. در گذر زمان و در صورت بروز هیپوترمی مزمن، لایه های جدید روی هم انباشته می شوند. لایه های قدیمی مانع از دیده شدن پوشش های جدید می شوند.

در واقع برای پیشگیری از بروز آسیب های جدید تر در خزندگان، باید با شناخت علائم هیپوترمی، به سرعت آن را تشخیص داد. حتی نسبت به رفع آن اقدام کرد.

رفع هیپوترمی در خزندگان خانگی

اگر احتمال می دهید که خزنده خانگی تان به هیپوترمی‌ مبتلا شده است. باید بلافاصله میزان درجه حرارت را در تراریوم یا محفظه نگه داری از حیوان خانگی تان اندازه گیری کنید. برای مشخص کردن دامنه دمایی تراریوم یا محفظه نگه داری از خزنده، باید سرد ترین و گرم ترین دمای موجود را اندازه گیری کنید.

بهترین‌  راه برای اندازه گیری دمای نقاط مختلف تراریوم، استفاده از دماسنج های لیزری است. به کمک این‌ دماسنج ها می توانید به سرعت و دقت، دمای نقاط دلخواه از محفظه نگه داری از حیوان خانگی تان را اندازه گیری کنید. اگر چنین دستگاهی در دسترس نباشد. با یک‌ دما سنج ساده می توانید دمای نقاط مختلف تراریوم را به صورت تخمینی اندازه بگیرید.

روش صحیح اندازه گیری دمای داخل تراریوم

شما به عنوان صاحب حیوان خانگی، باید تمام شرایط مناسب برای زندگی خزنده خانگی تان را مهیا کنید. یکی از مهم ترین پارامترهای موثر بر کیفیت زندگی یک‌ خزنده، دمای محیط زندگی آن است. به همین دلیل ضروری است که با شیوه صحیح اندازه گیری دمای تراریوم آشنا شوید.

شما همواره باید دمای کف تراریوم را، که یک خزنده بر روی آن می خزد و یا می خوابد، اندازه گیری کنید. نباید دمای قسمت های میانی تراریوم را اندازه گیری کنید. زیرا بین دمای کف تراریوم و دمای هوا اختلاف زیادی وجود دارد. صاحب حیوان خانگی، باید دماهای بدست آمده را با مقادیر دمای ایده آلی که برای هر نوع خزنده مورد نیاز است، مقایسه کنند.

افزایش دمای محفظه نگه داری از یک خزنده

در صورت سرد بودن تراریوم، باید سریعا با استفاده از روش های ایمن، دمای آن را تا حد مناسب افزایش بدهید. در صورت نبود وسایل گرمایشی و اضطراری بودن شرایط، می توانید خزنده تان را در یک ظرف حاوی آب نیمه گرم (یا دارای دمای مناسب) قرار دهید. با این کار علاوه بر افزایش دمای بدن، به آب رسانی بهتر حیوان خانگی تان نیز کمک خواهید کرد.

در صورت بروز هیپوترمی، برای اطمینان از سلامتی و کافی بودن میزان تغذیه حیوان و نیز بررسی وجود یا عدم هرگونه عفونت ثانویه ناشی از هیپوترمی، صاحب حیوان خانگی باید خزنده خود را نزد یک دامپزشک متخصص در زمینه خزندگان ببرد.

در صورت نیاز، دامپزشک برای بهبود هرچه کامل تر خزنده، روش های درمانی مکمل را تجویز خواهد کرد. این روش ها شامل مصرف مایعات، ویتامین ها و آنتی بیوتیک ها هستند. همچنین می توانید درباره مراقبت های پس از درمان نیز از دامپزشک مشورت بگیرید.

پیشگیری از بروز هیپوترمی در خزندگان

پیش از خرید یک خزنده برای نگه داری به عنوان حیوان خانگی، باید درباره زیست گاه طبیعی آن جاندار به حد کافی اطلاعات کسب کنید. در واقع اصلی ترین راه پیشگیری از بروز هیپوترمی در خزندگان، ایجاد محیط زندگی مشابه با زیستگاه طبیعی هر گونه است.

ابتدا شما باید تمام نیاز های خزنده مورد نظرتان‌ را درک کنید. سپس نسبت به رفع آن ها اقدام کنید. برای اطمینان از سلامتی خزنده باید به طور منظم به دامپزشک مراجعه کنید. دامپزشک می تواند نه تنها در مورد شرایط مناسب محیطی، بلکه در مورد تغذیه ایده آل و اشیا موجود در تراریوم (مانند درختچه های مناسب برای گونه هایی که به بالای درختان می روند. یا کف پوش مناسب برای خزندگانی که حفاری می کنند.) به صاحب خزنده خانگی مشورت دهد.

صاحبان حیوان خانگی نیز باید در طول تغییرات فصلی، که باعث بروز تغییرات جوی اساسی در آب و هوای یک منطقه می شوند. از ثابت ماندن دامنه دمای محیط زندگی خزنده خود مطمئن شوند. به عنوان مثال، در طول زمستان برای پیشگیری از هیپوترمی، می توان از منابع گرمایشی، و در طول تابستان برای جلوگیری از سرما زدگی، از منابع سرمایشی استفاده کرد.

دمای محیط، تاثیر فراوانی بر کیفیت زندگی یک‌ خزنده دارد. در واقع برای داشتن رشد و تحرک کافی، یک خزنده باید در دمای مناسبی زندگی کند. همچنین، دمای مناسب می تواند باعث افزایش طول عمر یک‌ خزنده شود.

سخن آخر

اگر پارامترهای مختلف محیط زندگی یک خزنده به خوبی تنظیم شوند. آنها می توانند باعث رشد سالم و طبیعی یک خزنده گردد. افزایش سطح کیفیت زندگی، می توان باعث افزایش طول عمر یک خزنده شود. نکته اصلی این است که باید قبل از بروز مشکلات جدی، شرایط محیط را به درستی تنظیم کنید. با نظارت و بررسی روزانه، می توان در صورت بروز مشکل، آن را به سرعت تشخیص دهید. حتی به موقع درمان کنید.

منابع:

https://www.petmd.com/reptile/conditions/systemic/hypothermia-reptiles

http://www.anapsid.org/iguana/hypothermia.html