بیماری چشم صورتی در دام

بیماری چشم صورتی در دام، یک عفونت چشمی ناشی از باکتری ها (Mycoplasma conjunctivae، ارگانیسم های Chlamydia و دیگر Mycoplasma sp.) است که ملتحمه و قرنیه را هدف قرار می دهد. بیماری چشم صورتی در گاو، عمدتا توسط Moraxella bovis ایجاد می شود. اما ممکن است با باکتری های دیگر از جمله مایکوپلاسما و نیسریا نیز، در ارتباط باشد.

توجه داشته باشید که باکتری هایی که مسئول ایجاد بیماری چشم صورتی در گاو هستند (Moraxella bovis) هیچ نقشی در بروز بیماری چشم صورتی در گوسفند ها و بزها ندارند.

کراتوکونژکتیویت عفونی گاوی یا IBK، که به بیماری چشم صورتی معروف است، یک بیماری چشمی دردناک و بسیار عفونی در گاو است که اگر به موقع و با روش های صحیح درمان نشود، می تواند تعداد زیادی از حیوانات را مبتلا کرده و به کوری موقت یا دائمی دام ها، منجر شود.

علل بروز بیماری چشم صورتی در گاو ها

علت اصلی بروز بیماری چشم صورتی در گاوها، باکتری هایی به نام Moraxella bovis هستند. اما به طور کلی، اغلب باکتری ها و ویروس ها در بروز بیماری چشم صورتی در گاوها، دخیل هستند. دوره پرخطر ابتلا به بیماری چشم صورتی در گاوها، اواخر بهار و تابستان است. چشم صورتی بیشتر در گاوهای جوان رخ می دهد. اما گاوها در هر سنی می توانند تحت تأثیر این بیماری قرار گیرند.

علائم بالینی بیماری چشم صورتی

اولین علامت بیماری چشم صورتی، ترشحات چشمی یا اصطلاحا، “چشم گریان” است. زخم مرکزی ناشی از این بیماری، خیلی زود ایجاد می شود. سپس، به دنبال ایجاد زخم مرکزی، کدری در چشم ایجاد می شود. در صورت عدم درمان، این زخم بزرگ شده و چرک در چشم ایجاد می شود.

تولید چرک در چشم، منجر به افزایش فشار و در نهایت پاره شدن چشم (در موارد شدید بیماری چشم صورتی) می شود. چشم صورتی می تواند باعث بروز درد طولانی مدت و جدی در دام های مبتلا، شود.

به طور کلی، بیماری چشم صورتی، در اثر ترکیبی از علل زیر ایجاد می شود:

• آلودگی با باکتری های مضر برای چشم
• تحریک یا ضربه به اپیتلیوم قرنیه
• در اثر مواردی مانند گرد و غبار، خشکی یا نور ماوراء بنفش

در اثر ابتلا به بیماری چشم صورتی، یک یا هر دو چشم ممکن است آسیب ببینند. علائم عمده بیماری چشم صورتی در دامها، شامل خونریزی چشم (هایپرمی)، ترشحات چشمی و بسته شدن پلک ها است.

با ابتلا به بیماری چشم صورتی، قرنیه ممکن است در ابتدا قرمز باشد. سپس در مراحل بهبودی، به طور متوالی رنگ های کدر رنگ قرمز، آبی، خاکستری و سفید را از خود بروز دهد. حیواناتی که دارای ضایعات یک طرفه هستند، ممکن است در بازرسی، سالم تشخیص داده شوند. زیرا احتمالاً آنها ایستاده اند و چشم سالم آن ها رو به ناظر است.

عوامل خطر ابتلا به بیماری چشم صورتی

عوامل مستعد کننده ابتلا به بیماری چشم صورتی در گاوها، شامل باد، گرد و غبار، مگس، پوشش گیاهی ساقه دار و میزان بالای تراکم دامداری می باشد. آسیب به سطح چشم (در اثر ورود شاخه و برگ های آلوده به چشم) و اشعه ماوراء بنفش نیز می توانند چشم را مستعد ابتلا به این عفونت کنند. این باکتری ها می توانند در مگس و بذرهای چمن نیز، وجود داشته باشند. همه این موارد، می توانند باعث شوند که احتمال ابتلا دام ها به این بیماری عفونی، افزایش پیدا کند.

نژادهای گاوی بریتانیایی و اروپایی بیشتر از نژادهای گاوی سازگار با مناطق گرمسیری، در اثر ابتلا به این بیماری عفونی، آسیب می بینند. بزها در مقایسه با گوسفندها در اثر ابتلا به بیماری چشم صورتی، کمتر آسیب می بینند.

عوامل مستعد کننده ابتلا به این اختلال، عبارت اند از:

• ازدحام باعث تماس نزدیک حیوانات و انتقال عفونت می شود.
• شرایط آب و هوایی گرم، خشک، گرد و غبار و وجود مگس در محیط زندگی.
• دسترسی به مواد خوراکی حاوی اجزائی که به آسانی وارد چشم می شوند، مانند دانه های چمن، کاه، ساقه یا ساقه های فیبری.
• عوامل استرس زا مانند برخورد زیاد با اشیا و حیوانات، سوء تغذیه، ازدحام و تغییرات آب و هوایی که مقاومت حیوان را کاهش می دهد.

تشخیص بیماری چشم صورتی در دام ها

تشخیص های افتراقی بیماری چشم صورتی باید شامل رد احتمال وجود جسم خارجی در چشم، آب نمک در چشم ناشی از شلنگ فشار قوی و رینوتراکئیت عفونی گاو (IBR) باشد. IBR می تواند باعث بروز التهاب ملتحمه شدید و ادم قرنیه در محل اتصال قرنیه شود، اما زخم قرنیه وجود نداشته باشد.

به نظر می رسد، ضربه به چشم از طریق برچسب بهداشتی گوش دام های دیگر، در هنگام تغذیه و غذا خوردن، باعث بروز مشکلات چشمی گاه به گاه در دام ها می شود. برخی موارد تب کاتارال بدخیم و کارسینوم سلول سنگفرشی چشم نیز ممکن است با بیماری چشم صورتی در گاو اشتباه گرفته شوند.

برای بررسی وجود دانه های چمن یا سایر مواد خارجی در چشم، بررسی حیوانات مبتلا به آسیب چشمی، بسیار مهم است. وارد شدن دانه های علف یا کاه در چشم می تواند مانند یک بیماری چشمی عمل کنند، حتی اگر باکتری های بیماری زا، در چشم، وجود نداشته باشند. خارج کردن مواد خارجی مستلزم تمیز کردن پلک ها، از جمله پوشش سوم چشم است.

درمان بیماری چشم صورتی در دام

اکثر موارد ابتلا به بیماری چشم صورتی، بدون درمان بهبود می یابند. و این اتفاق، به طور معمول، در اثر تجویز داروها و درمان های مختلف نیز، رخ می دهد. هنگامی که تعداد زیادی از حیوانات به بیماری چشم صورتی مبتلا می شوند و جابجایی ممکن است به حیوانات استرس وارد کرده و زمینه ساز بروز مشکلات دیگر و یا افزایش شیوع عفونت پلک چشم باشد، درمان فوری و صحیح این بیماری، باید مورد توجه قرار گیرد.

احتمال کمی وجود دارد که حیوانات مبتلا به بیماری چشم صورتی، تحت تأثیر عوارض طولانی مدت یا حتی از دست دادن دائمی بینایی قرار بگیرند.

با این حال، درمان صحیح در اوایل بروز بیماری چشم صورتی، زمانی که فقط لکه های اپیفورا و ترشحاتی در زیر چشم وجود دارد، ممکن است طول مدت بیماری را کوتاه کرده و از ایجاد عوارضی از جمله کوری دائمی و زخم قرنیه پیشگیری کند. بنابراین، درمان به موقع می تواند عوارض این بیماری را کاهش دهد.

اگر این نگرانی وجود دارد که ممکن است دانه های چمن، کاه یا سایر اجسام خارجی در بروز بیماری چشم صورتی، دخیل باشند، هر حیوان آسیب دیده باید قرنطینه شده و تحت معاینه دقیق چشم، به ویژه کیسه های ملتحمه، قرار گیرد. در صورت استفاده از بی حسی موضعی و پنس، دانه های چمن و سایر اجسام خارجی راحت تر از چشم خارج می شوند.

درمان انتخابی برای درمان بیماری چشم صورتی، یک دوره تجویزی آنتی بیوتیک (اکسی تتراسایکلین یا تری متوپریم سولفا) است در صورت تداوم علائم باید، مصرف آن ها تکرار شود. آنتی بیوتیک های تزریقی احتمالاً موثرتر از درمان های موضعی هستند. زیرا می توانند سطح درمانی پایدار آنتی بیوتیکی را در چشم، ایجاد کنند.

درمان بیماری چشم صورتی در گاو

توجه داشته باشید که مایکوپلاسما غالباً در قرمزی چشم در گوسفندان و بزها دخیل است. مایکوپلاسما فاقد دیواره سلولی است و بنابراین آنتی بیوتیک هایی که سنتز دیواره سلولی باکتری را هدف قرار می دهند. (آنتی بیوتیک های بتا لاکتام مانند پنی سیلین و کلوکساسیلین)، احتمال کمتری برای موفقیت دارند.

معمولاً از یک پماد موضعی آنتی بیوتیکی، به صورت طولانی مدت و پماد چشم مخصوص، در گاو، استفاده می شود. هر دو چشم باید درمان شوند، حتی اگر تنها یک چشم علائم بیماری را نشان می دهد. حیوانات ممکن است در فواصل 48 ساعته تحت درمان مجدد قرار گیرند.

این محصولات اغلب حاوی پنی سیلین های مصنوعی هستند. بنابراین ممکن است در برابر عفونت های مایکوپلاسما در بیماری چشم صورتی در گوسفند و بزها، موثر نباشند.

تزریق آنتی بیوتیک و داروهای ضد التهابی، ممکن است برای حیوانات با بیماری شدیدتر و در مواردی که احتمال خوبی برای اطمینان از تجویز ایمن درمان وجود دارد، مفید باشد.

موارد جدی بیماری چشم صورتی، باید با دقت رسیدگی شوند تا از افزایش فشار به چشم و خطر پارگی قرنیه، پیشگیری شود. همچنین ممکن است چسباندن پلک ها یا بخیه زدن پلک ها، برای مدتی، جهت محافظت از آنها، در طول زمان بهبودی، برای گاوها مفید باشد.

درمان موضعی با اسپری و پودر، مفید نیست!

درمان موضعی با اسپری و پودر، مفید نیست و در واقع ممکن است مضر نیز باشد. استفاده از مواد شیمیایی تحریک کننده در چشم، باعث آسیب به قرنیه می شود و به درمان یا پیشگیری از عفونت کمک نمی کند. در شیوع گسترده بیماری چشم صورتی، ممکن است داروهای دسته جمعی، به صورت نوشیدن آب، همراه با آنتی بیوتیک ها، مورد استفاده قرار گیرد، اما اثربخشی این روش، نامشخص است.

این عمل مستلزم نصب مخازن بزرگ برای دستیابی به غلظت های صحیح دارو است. میزان مصرف، با توجه به اینکه برخی از حیوانات به اندازه کافی آب نمی نوشند، متغیر است. حتی خطر ایجاد اختلال در عملکرد شکمبه و مصرف خوراک را به همراه دارد.

ممکن است قرنطینه و نگه داری جداگانه حیوانات آسیب دیده، برای دسترسی آسان به غذا و آب، ضروری باشد.

پیشگیری از بروز بیماری چشم صورتی در دام ها

تغییرات مدیریتی می تواند به کاهش میزان شیوع و همچنین پیشگیری از بروز بیماری چشم صورتی، کمک کند. کاهش مواجهه با دانه ها و علف و ذرات خوراک معلق در هوا، کنترل مگس ها در محیط و کاهش گرد و غبار، همه اقداماتی هستند که می توانند در پیشگیری و کنترل بیماری چشم صورتی، موثر باشند. همچنین، عوامل استرس زا مانند برخورد زیاد، شلوغی، ازدحام و سوء تغذیه را، به حداقل برسانید.

واکسن هایی بر ضد بیماری چشم صورتی، برای گاو موجود است. اما همه گونه های موراکسلا بوویس را که در ایجاد چشم صورتی نقش دارند، پوشش نمی دهد. 3-6 هفته قبل از شروع یک دوره پرخطر ابتلا به چشم صورتی، برای محافظت از گاوها، این واکسن باید تجویز شود. هیچ واکسنی بر ضد بیماری چشم صورتی، برای گوسفند و بز موجود نیست.

در هر محموله صادراتی، معمولاً حیوانات متعددی تحت تأثیر بیماری چشم صورتی قرار می گیرند. بیماری چشم صورتی ممکن است باعث رد خرید گاوها، پس از بهبود از این بیماری شود. بیشتر موارد ابتلا به بیماری چشم صورتی، در مراحل اولیه صادرات رخ می دهد.

اگر عفونت های ایجاد شده در گاوهای صادراتی، شدید نباشند. اکثر آنها تا پایان سفر بهبود یافته و عوارض کم تری را از خود بروز می دهند. اما دام هایی که در مقصد نیز هنوز تحت تاثیر بیماری چشم صورتی قرار دارند. بینایی آن ها دچار مشکل شده و در حرکت شان، با اختلال رو به رو می شوند.

سخن آخر

بیماری چشم صورتی، مسری است و می تواند به سرعت در گروه های حساس حیوانات (مستعد ابتلا به بیماری های مختلف) شیوع پیدا کند. ضعف سیستم ایمنی، یکی دیگر از علائمی است که باعث می شود دام های مختلف، به این بیماری عفونی، مبتلا شوند.

این بیماری، یک عفونت دردناک است. و افزایش وزن می تواند تأثیر منفی در روند آن بگذارد. حیواناتی که پس از بهبودی، دچار اسکار یا کوری قرنیه شده اند، ممکن است ارزش فروش و بازار پسندی آن ها، کاهش یابد. اکثر موارد ابتلا به این بیماری عفونی، چه درمان شوند و چه نشوند. طی 4 تا 6 هفته (در گاو) یا 2 هفته (در گوسفند و بز) بهبود می یابند.

حیوانات بهبود یافته ممکن است دارای نواحی سفید کوچکی از زخم باقی مانده روی قرنیه، باشند. گاهی اوقات جای زخم باقی مانده، گسترده است. حتی بینایی را به طور جدی کاهش می دهد. به ندرت، در اثر ابتلا به این بیماری، قرنیه پاره می شود و چشم از بین رفته و باعث کوری دائمی می شود.

منابع:

https://www.vetent.co.nz/sheep-beef-deer-disease-management/pink-eye.html

http://www.veterinaryhandbook.com.au/Diseases.aspx?diseasenameid=203