تست های آزمایشگاهی رایج در دامپزشکی
تست های آزمایشگاهی رایج در دامپزشکی
تست های آزمایشگاهی رایج در دامپزشکی که توسط دامپزشک، تکنسین دامپزشکی یا پرسنل آزمایشگاه انجام می شود در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته شده است.
همانطور که هنگام مراجعه به پزشک، او علائم حیاتی، وزن و سایر شرایط شما را بررسی می کند، دامپزشک نیز می خواهد علائم حیاتی را بررسی کند، معاینه بدنی انجام دهد و اطلاعات پزشکی اولیه در مورد حیوان خانگی تان را بدست آورد. علاوه بر بررسی وزن حیوان خانگی، معاینه ی چشم حیوان خانگی، بررسی گوش های او، معاینه دهان و دندان و بررسی حرکات حیوان خانگی، آزمایش های ساده دیگری هستند که هنگام معاینه حیوان خانگی اغلب انجام می شوند.
دامپزشک برای گوش دادن به صداهای قلب، ریه و دستگاه گوارش از یک استتوسکوپ استفاده خواهد کرد.
دامپزشک ممکن است به آرامی با انگشت مخاط روی لثه های حیوان خانگی را فشار دهد. سپس انگشت خود را کنار بکشد تا مشخص شود چه مدت طول می کشد تا مویرگ های لثه از خون دوباره پر شوند. مدت زمان بیشتر از حد معمول برای پر شدن مویرگ ها ممکن است نشان دهنده ی این باشد که گردش خون حیوان خانگی ضعیف است.
در صورت بروز این مشکل، احتمال وجود دارد که حیوان خانگی شما دچار شوک شود. در برخی از بیماری های قلبی نیز احتمال طولانی شدن زمان پر شدن مویرگ های لثه از خون، وجود دارد. تغییر رنگ لثه در حیوانات خانگی مانند سگ، همچنین می تواند وجود مشکلاتی مانند زردی (نشانه بیماری کبد)، شوک یا کم خونی را نشان دهد.
دامپزشکان از لمس شکم برای بررسی اندازه و محل قرارگیری اندام های داخلی مانند کبد، طحال، کلیه ها و مثانه استفاده می کنند. آنها همچنین حیوانات را از نظر اندازه غدد لنفاوی واقع در سراسر بدن بررسی خواهند کرد.
معاینه های تخصصی در دامپزشکی
اگر دامپزشک تشخیص دهد که حیوان خانگی شما مشکل خاصی دارد، ممکن است به انجام آزمایشات بیشتری نیاز باشد که دامپزشک در شرایط معمولی آنها را تجویز نمی کند.
به عنوان مثال، معاینه سگی که مشکوک به مشکلات بینایی است ممکن است شامل آزمایشاتی باشد که بینایی کلی آن را ارزیابی می کند. همچنین معاینه با ابزار های چشم پزشکی (مانند ابزاری که به دامپزشک اجازه می دهد قسمت های داخلی چشم را ببیند) و بررسی وجود لکه های مختلف و تعیین فشار داخل چشم (فشار خون داخل چشم)از جمله اقدامات انجام شده در این مرحله است.
به همین ترتیب، معاینه پای آسیب دیده یک حیوان ممکن است شامل معاینه فیزیکی پای آسیب دیده، آزمایش خون، بیوپسی عضله و انواع مختلف روش های تصویربرداری باشد.
تست ها و آزمایش های تخصصی در دامپزشکی
بیشتر کلینیک های دامپزشکی می توانند تست های آزمایشگاهی اولیه را در کلینیک خود انجام دهند. نمونه های آزمایش ممکن است در کلینیک تهیه شوند. یا اینکه صاحب حیوان خانگی نمونه هایی را در خانه (مدفوع، ادرار) جمع آوری کرده و به کلینیک بیاورد.
نتایج و انواع آزمایشات انجام شده از کلینیکی به کلینیک دیگر متفاوت خواهد بود. تست ها و آزمایش های زیر به طور معمول در یک آزمایشگاه تخصصی انجام می شوند:
شمارش کامل خون یا CBC
انواع مختلفی از آزمایشات بر روی نمونه های خون قابل انجام است. اما فقط تعداد محدودی به طور معمول در کلینیک های دامپزشکی انجام می شوند. برخی از دامپزشکان می توانند طیف وسیعی از آزمایشات را در کلینیک خود ارائه دهند. اما اکثر آنها هنوز از آزمایش های انجام شده توسط آزمایشگاه های تخصصی بیرون از مطب برای تکمیل درمان های دامپزشکی استفاده می کنند.
یکی از رایج ترین آزمایش ها، شمارش کامل خون است که تعداد و ظاهر سلول های خونی را تجزیه و تحلیل می کند. CBC در تشخیص و نظارت و درمان بیماری و عفونت مهم است. نمونه خون معمولاً توسط دامپزشک یا یک تکنسین دامپزشکی تهیه می شود.
سه بخش اصلی در آزمایش CBC وجود دارد که به ارائه اطلاعات در مورد گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت ها اختصاص دارد.
سه متغیر اندازه گیری وجود دارد که بر روی گلبول های قرمز خون بررسی می شوند:
- غلظت هموگلوبین
- تعداد گلبول های قرمز خون
- هماتوکریت یا حجم سلول های قرمز خونی
هر سه این متغیرها با هم مرتبط هستند و به دامپزشک در تشخیص بیماری ها کمک می کنند.
هماتوکریت
حجم سلول های قرمز خونی یا هماتوکریت، نسبت کل حجم خون اشغال شده توسط گلبول های قرمز خون را مشخص می کند.
- وقتی نسبت گلبول های قرمز زیاد باشد، به این بیماری پلی سیتمی گفته می شود. هنگامی که حیوان خانگی دچار کم آبی یا اسهال شود، پلی سیتمی رخ می دهد.
- حجم کم سلول های قرمز یا هماتوکریت ممکن است نشانه ی کم خونی یا خونریزی باشد. غلظت هموگلوبین در نمونه خون نشان دهنده ظرفیت حمل اکسیژن در گلبول های قرمز است.
شمارش گلبول های قرمز
شمارش گلبول های قرمز شامل تعیین تعداد گلبول های قرمز خون در یک واحد حجمی خون است. نتایج آزمایشات روی گلبول های قرمز می تواند به دامپزشک در مورد نحوه عملکرد بدن حیوان خانگی سرنخ های را مشخص کند و مشکلات سلامتی احتمالی حیوان خانگی را نشان دهد.
سلول های سفید خون
دو نوع اصلی از سلول های سفید خون وجود دارند، فاگوسیت ها و لنفوسیت ها.
- فاگوسیتها سلول هایی هستند که می توانند ذرات خارجی، ضایعات سلولی و باکتری ها را در خون یا بافت ها احاطه کرده و تجزیه کنند و به عنوان سلول های گرانولوسیتی یا تک هسته ای طبقه بندی می شوند.
- گرانولوسیت ها با باکتری ها، قارچ ها و انگل ها مقابله می کنند و ممکن است در واکنش های آلرژیک نقش داشته باشند.
- نوتروفیلها بیش ترین نوع گلبول های سفید گرانولوسیتیک و اولین خط دفاعی در برابر حمله باکتری ها هستند. تعداد آنها در طی التهاب، عفونت و استرس کوتاه مدت افزایش می یابد.
- تعدادائوزینوفیل ها در هنگام واکنش های آلرژیک و در پاسخ به برخی تومورها و انگل ها افزایش می یابد.
- بازوفیلها کمترین نوع گلبول های سفید خون هستند و با بروز التهاب افزایش می یابند.
- مونوسیتها سلول های بزرگی هستند که دارای یک هسته هستند. در طی بیماری های مزمن تعداد آنها افزایش می یابد. عملکرد اصلی آنها انتقال به بافت آسیب دیده، تبدیل شدن به ماکروفاژ و پاکسازی بدن است.
لنفوسیت ها
لنفوسیت ها گلبول های سفید موجود در خون هستند که مسئول تولید آنتی بادی و پاسخ های ایمنی سلولی می باشند. افزایش زیاد تعداد لنفوسیت ها اغلب نشان دهنده وجود سرطان خون است.
پلاکت ها
پلاکت ها ذرات سلول مانند موجود در خون هستند. نام دیگر پلاکت ها ترومبوسیت است. پلاکت ها بسیار کوچکتر از گلبول های قرمز یا سفید هستند. آنها برای ترمیم رگهای خونی آسیب دیده نقش مهمی در روند ایجاد لخته ی خونی دارند. بنابراین، صدمات به رگ اغلب افزایش تعداد پلاکت را در پی دارد. برخی از بیماری های خود ایمنی، اختلالات لخته شدن خون و مشکلات مغز استخوان باعث کاهش تعداد پلاکت ها می شود.
آزمایش مدفوع
نمونه های مدفوع ممکن است قبل از مراجعه به کلینیک دامپزشک توسط صاحب حیوان خانگی جمع آوری شود. این کار می تواند توسط دامپزشک نیز انجام شود. مقدار کمی از نمونه مدفوع ممکن است مستقیماً روی لام شیشه ای قرار گیرد یا ابتدا درون مایعات مخصوص تجزیه شود. سپس نمونه ی آماده شده زیر میکروسکوپ بررسی می شود.
هدف از اضافه کردن مایعات خاص به نمونه قبل از آزمایش مدفوع، تشخیص وجود کیست انگل هایی مانند Giardia و Cryptosporidium یا تخم های انگل های دیگر مانند کرم های قلابی و کرم های نواری است. لارو، کرم های بزرگسال یا بخش هایی از بدن کرم نواری نیز ممکن است در نمونه مشاهده شود.
آزمایش ادرار
تجزیه و تحلیل نمونه های ادرار برای تشخیص انواع مختلف بیماری های دستگاه ادراری مهم است. نمونه باید بلافاصله پس از جمع آوری تجزیه و تحلیل شود یا در یخچال نگهداری شده و در اسرع وقت پس از جمع آوری به آزمایشگاه منتقل شود. همچنین، نمونه های ادرار نباید منجمد شوند، زیرا انجماد چندین ویژگی مهم ادرار را تغییر می دهد. آزمایشاتی که معمولاً بر روی نمونه های ادرار انجام می شود شامل ارزیابی شکل ظاهری، محتوای شیمیایی و رسوبات است.
ادرار طبیعی، زرد رنگ است و باید شفاف باشد. وجود بیماری ها یا عفونت ها ممکن است رنگ یا وضوح آن را تغییر دهد. برای اکثر گونه های حیوانات خانگی، ادرار طبیعی کمی بوی آمونیاک دارد. با این حال، ادرار برخی از انواع حیوانات خانگی (مانند گربه ها) به طور معمول بوی تندی دارد. عفونت باکتریایی دستگاه ادراری ممکن است بوی آمونیاک شدیدی در ادرار ایجاد کند.
تجزیه و تحلیل شیمیایی ادرار شامل تعیین وزن مخصوص (چگالی)، pH (درجه اسیدیته یا قلیایی)، مقدار پروتئین، گلوکز، سلولهای خونی تجزیه شده و غیره است. تغییر در هر یک از این پارامتر ها ممکن است نشان دهنده بیماری، آسیب یا نقص در بافت ها باشد.
بررسی میکروسکوپی رسوب ادرار (قسمت جامد ادرار که با قرار دادن نمونه ادرار در دستگاه سانتریفیوژ بدست می آید) بخشی از آنالیز معمول ادرار است. وجود تعداد زیاد گلبول قرمز در رسوبات ادرار معمولاً نشان دهنده ی خونریزی در دستگاه ادراری است، در حالی که تعداد زیادی گلبول سفید معمولاً عفونت را نشان می دهد.
اجزای جامد ادرار
سایر اجزای جامد ادرار، ساختارهای بلوری شکل گرفته در کلیه ها هستند. افزایش تعداد بلور ها ممکن است نشان دهنده بیماری کلیه باشد. کریستال ها می توانند به تعداد کم وجود داشته باشند و وجود بعضی از انواع آن مشکلی محسوب نمی شوند. باکتریها ممکن است در ادرار طبیعی به تعداد کم وجود داشته باشند، اما تعداد زیاد آن ها نشانگر عفونت است.
سیستوسنتز
اگر دامپزشک شما به عفونت مثانه مشکوک باشد، ممکن است با استفاده از سوزن و سرنگ مستقیماً از مثانه، نمونه ادرار برای کشت باکتری تهیه کند. این فرآیند سیستوسنتز نامیده می شود.
آزمایشگاه تخصصی برای حیوانات خانگی
بسیاری از آزمایشاتی که دامپزشک برای تشخیص بیماری استفاده می کند، نیاز به تجهیزات ویژه یا تکنسین های آزمایشگاهی دارد. به همین دلیل، بسیاری از دامپزشکان نمونه ها را به یک آزمایشگاه تخصصی می فرستند. برخی از آزمایشات تخصصی، مشابه آزمایشاتی است که در کلینیک انجام می شوند. اما تجهیزات پیشرفته آزمایشگاهی و روش های کنترل کیفیت در یک مرکز تخصصی ممکن است مزایایی در سرعت و دقت داشته باشد.
علاوه بر این، در یک آزمایشگاه تخصصی ممکن است آزمایش های ویژه ای مانند آزمایش تشخیص مراحل لاروی انگل ها انجام شود که در آزمایش های استاندارد کلینیکی به راحتی انجام نمی شوند. از آنجا که انگل در نمونه های دیگری به غیر از نمونه مدفوع نیز وجود دارد، می توان لام مستقیم خون حیوان خانگی را زیر میکروسکوپ تجزیه و تحلیل کرد تا وجود انگل های خون تشخیص داده شود.
هنگامی که حیوانات خانگی به عفونت مبتلا می شوند، شناسایی باکتری های خاص یا ارگانیسم دیگری که عامل آن است، مهم است. با این کار دامپزشک می تواند یک برنامه درمانی مناسب را تجویز کند.
دامپزشک با احتیاط از بخش مورد نظر حیوان خانگی نمونه ای برای تست بیماری عفونی تهیه می کند. نمونه ها تحت میکروسکوپ بررسی و همچنین کشت می شوند و سپس از نظر رشد کلنی های باکتری مورد بررسی قرار می گیرند.
گاهی اوقات باید باکتری ها را با آنتی بیوتیک های مختلف آزمایش کرد تا مشخص شود که کدام یک از آنتی بیوتیک ها برای درمان بیماری موثرتر است. این تست کمی بیشتر طول می کشد. اما به دامپزشک کمک می کند تا از درمان با آنتی بیوتیکی که موثر نیست جلوگیری کند. گاهی اوقات بسته به شرایط بیماری حیوان شما، ممکن است دامپزشک درمان با داروهای مخصوص را پیش از دریافت نتیجه آزمایش آغاز کند.
منبع:
