تنگی نفس در پرندگان
تنگی نفس در پرندگان نشان دهنده سخت یا دشوار بودن تنفس است. به نظر می رسد حیواناتی که دچار تنگی نفس هستند ممکن است دچار ناراحتی شوند. پرندگان معمولاً افزایش تعداد تنفس یا تاکی پنه دارند در حالي كه ممکن است در تنفس مشکل نداشته باشد. اگرچه بیماری‌های دستگاه تنفسی اغلب باعث تنگی نفس در پرندگان می‌شوند، بیماری‌های دیگری مانند بیماری قلبی، اختلالات سیستم عصبی یا اختلالات مکانیکی ممکن است باعث تنگی نفس یا تاکی پنه شوند.
پرندگان هنگام تنگی نفس معمولا با دهان باز نفس می کشند. تنفس ممکن است به تلاش کل بدن نیاز داشته باشد، که با “بال زدن دم” آشکار می شود، جایی که دم با هر نفس بالا و پایین می رود. برخی از پرندگان رفتارهای منحصر به فردی دارند که ممکن است با تنگی نفس اشتباه گرفته شود. به عنوان مثال، کاکادوها اغلب هنگام هیجان یا ترس تند تنفس می کنند.
شایع ترین علل تنگی نفس در پرندگان
طوطی های خاکستری آفریقایی وقتی توسط انسان گرفته شوند، صدای خرخر نای تولید می کنند. طوطی های پیونوس هنگام هیجان، صدای خس خس سینه مشخصی از خود تولید می کنند. دلایل زیادی برای تنگی نفس و تاکی پنه وجود دارد. برخی از رایج ترین عبارتند از:
- درد
- بیماری قلبی
- سموم: دود تفلون استنشاقی، مونوکسید کربن
- اختلالات سیستم عصبی: ضربه مغزی، نئوپلازی
- انسداد نای: دانه های استنشاقی، تومورها، آبسه، گواتر
- بیماری تنفسی: ذات الریه، عفونت کیسه هوا، پنومونیت آلرژیک، نای
- فشرده سازی کیسه های هوا: بزرگ شدن اندام های شکمی، آسیت (انباشت مایع در شکم)، نئوپلازی (سرطان)
پرندگان سیستم تنفسی بسیار کارآمدی دارند و معمولاً تا زمانی که فرآیندهای بیماری به خوبی پیشرفت نکرده باشند، دچار تنگی نفس یا تاکی پنه نمی شوند. هر پرنده ای که به نظر می رسد مشکل تنفس دارد باید توسط دامپزشک معاینه شود.
ضایعات فضایی در حفره شکمی
پرندگانی که ضایعات فضایی در حفره شکمی دارند اغلب دچار تنگی نفس یا تاکی پنه می شوند. گاهی اوقات، ضایعه فضایی به شکل اگزودا یا قارچ در داخل کیسه های هوایی قرار می گیرد. ضایعه فضایی به شکل اگزودا یا قارچ اغلب آسپرژیلوزیس، یک بیماری قارچی تنفسی ناميده مي شود.
اگر پرنده را خیلی محکم نگه دارید، نمی تواند حفره سینه ای شکمی را گسترش دهد. اگر پرنده به طور نامناسب مراقبت شود، ممکن است تنفس برای پرنده بسیار دشوار شود. پرندگان بسیار کوچک مانند قناری ها و طوطی ها به طور بالقوه می توانند خفه شوند. پرندگان سیستم تنفسی بسیار کارآمدی دارند که سازگار برای ورزش های طولانی مدت و سخت مانند پروازهای طولانی است. با این حال، بیشتر پرندگان خانگی زیاد ورزش نمی‌کنند و بیشتر وقت خود را در قفس یا نشستن می‌گذرانند (فعالیت‌هایی که نیاز به مصرف اکسیژن بسیار کمی دارند).
به همین دلیل، تنگی نفس و تاکی پنه معمولاً تا زمانی که فرآیندهای بیماری کاملاً پیشرفته نکند، مشخص نمی شوند. بنابراین، اگر متوجه تنفس سخت در پرنده خود شدید، مراجعه فوري به دامپزشکی ضروری است. کارایی پیشرفته دستگاه تنفسی پرندگان گاهی اوقات می تواند عواقب مرگباری داشته باشد. قرارگیری در معرض گازها و دودهای آئروسلی که اغلب برای گونه های دیگر نسبتاً بی ضرر هستند، می تواند برای پرندگان مرگ آور باشد. به عنوان مثال، استنشاق بخار از تفلون بیش از حد گرم می شود و سایر ظروف نچسب می تواند باعث پنومونی حاد کشنده شود.
مسمومیت با مونوکسید کربن
پرندگان پس از قرارگیری در معرض مونوکسید کربن به سرعت می میرند. (شاید با روشی که معدنچیان زغال سنگ قناری ها را وارد معادن می کنند آشنا باشید. مرگ ناگهانی این پرندگان به عنوان هشداری در مورد غلظت گازهای سمی بود). به طور کلی، همه اسپری های آئروسل شده باید با احتیاط استفاده شوند یا به طور کامل در اطراف پرندگان خانگی استفاده شوند.
علل تنفسی و غیر تنفسی زیادی برای تنگی نفس و تاکی پنه در پرندگان وجود دارد.
- پنومونی ویروسی
- ادم ریوی: تجمع مایع در ریه ها
- پنومونی آسپیراسیون: استنشاق تصادفی غذا یا مایعات به ریه ها
- فشرده سازی تراشه: نئوپلازی، آبسه، گرانولوما، گواتر (در طوطی ها)
- سمی: دود تفلون استنشاقی، اسپری های آئروسل، دود سیگار، مونوکسید کربن
- ساکولیت هوا: تجمع اگزودا یا قارچ در کیسه های هوایی ناشی از عفونت باکتریایی یا قارچی
- انسداد دستگاه تنفسی فوقانی: تومورها، آبسه ها یا اجسام خارجی در حفره بینی یا choana
- پنومونی باکتریایی: از جمله کلامیدیا و مایکوپلاسما که بالقوه مشترک بین انسان و دام هستند.
- انسداد تراشه: اجسام خارجی استنشاقی (به ویژه دانه ها)، پاپیلوم ها (زگیل)، نئوپلازی (تومورها)، آبسه ها، گرانولوما
- پنومونیت آلرژیک: در برخی از پرندگانی که مقادیر زیادی گرد و غبار تولید می کنند (کاکادو، طوطی خاکستری آفریقایی) رخ می دهد.
- آسپرژیلوزیس: قارچی است که معمولاً در محیط یافت می شود و می تواند باعث ذات الریه شدید و جدي براي زندگی یا ساکولیت هوا در پرندگان خانگی شود.
علل غیر تنفسی تنگی نفس و تاکی پنه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد
- اضطراب
- کم خونی: از دست دادن خون یا کاهش تولید گلبول های قرمز خون
- اختلالات اسید/باز: ثانویه به بیماری های متابولیک مانند دیابت شیرین
- نارسایی احتقانی قلب: ممکن است باعث تجمع مایع در ریه ها شود (ادم ریوی)
- اختلالات سیستم عصبی مرکزی: تروما، تومورهای مغزی، آنسفالیت (التهاب مغز)
- فشرده سازی کیسه های هوا: آسیت (انباشت مایع در حفره شکمی)، هپاتومگالی (بزرگ شدن کبد)، نئوپلازی (سرطان)، پریتونیت (التهاب پوشش داخلی حفره شکم)، اتصال به تخمک (احتباس تخمک در رحم)، چاقی شدید
علائم تنگی نفس در پرندگان
- بی اشتهایی
- تنفس با دهان باز
- خواب آلودگی بیش از حد
- لرزش کل بدن با هر نفس
- بی حالی، نشستن با پرهای پف کرده
- ضعف: پرندگانی که آنقدر ضعیف هستند که نمی توانند روی صندلی بمانند در شرایط بحرانی هستند.
تشخیص تنگی نفس در پرندگان
دامپزشک شما باتوجه به شدت تنگی نفس پرنده و بر اساس معاینه فیزیکی، آزمایش های تشخیصی خاصی را توصیه می کند. از آنجایی که چندین بیماری مختلف تنفسی و غیر تنفسی ممکن است باعث تنگی نفس و تاکی پنه شوند، ممکن است آزمایش‌های تشخیصی بیشتر لازم باشد.
شرح حال کامل برای تشخیص بسیار مفید است. آماده باشید که در مورد زمان شروع مشکل ، علائم دیگری که متوجه شده اید، نوع رژیم غذایی پرنده شما و هرگونه قرار گرفتن در معرض سایر پرندگان را به دامپزشك بگوييد. تشخیص ممکن است شامل موارد زير باشد:
- شمارش کامل خون (CBC) و پانل بیوشیمی سرم
- معاینه فیزیکی کامل، از جمله سمع (گوش دادن با گوشی پزشکی)
- آزمایش خون یا نمونه های خونی برای کلامیدیوز (پسیتاکوز) یا آسپرژیلوزیس
- رادیوگرافی (اشعه ایکس) برای ارزیابی ریه ها، کیسه های هوایی و حفره شکمی
- آندوسکوپی: مشاهده نای، کیسه های هوایی یا ریه ها با آندوسکوپ برای جمع آوری نمونه برای بیوپسی یا کشت.
- نمونه برداری از نای برای کشت باکتریایی و سیتولوژی (بررسی انواع سلول ها برای شواهد عفونت یا التهاب)
دامپزشک بسته به شدت تنگی نفس پرنده، مدت زمان ادامه مشکلات و یافته های معاینه فیزیکی، آزمایش های تشخیصی خاصی را توصیه می کند. از آنجایی که تنگی نفس و تاکی پنه ممکن است ناشی از چندین اختلال تنفسی و غیر تنفسی باشد، آزمایشات تشخیصی گسترده ممکن است ضروری باشد.
آزمایشات تشخیصی و تصویربرداری
- معاینه آندوسکوپی choana و یا نای. تومورها، آبسه ها، گرانولوم ها یا اجسام خارجی ممکن است با تجسم مستقیم این نواحی شناسایی شوند. تجهیزات تخصصی براي معاینه آندوسکوپی مورد نیاز است و این روش معمولاً توسط متخصص پرندگان انجام می شود.
- شستشوی تراشه: نمونه برداری از نای برای کشت باکتری و سیتولوژی (نگاه کردن انواع سلول ها برای شواهد عفونت یا التهاب).
- معاینه آندوسکوپی کیسه های هوایی: با مشاهده مستقیم کیسه های هوایی، دامپزشک می تواند شدت بیماری را ارزیابی کرده و نمونه های بیوپسی را برای بررسی هیستوپاتولوژیک و کشت جمع آوری کند. علاوه بر این، در صورت لزوم، نمونه‌های بیوپسی از ریه‌ها گرفته می‌شود. کل حفره شکمی را می توان از طریق آندوسکوپي مشاهده کرد و به این ترتیب می توان نمونه هایی از اندام های بزرگ شده یا برخی از تومورها را نیز به دست آورد. این روش توسط متخصص پرندگان انجام می شود.
- نمونه برداری از حفره بینی یا choana برای کشت باکتری یا سیتولوژی. نمونه‌ها را می‌توان مستقیماً از سوراخ بینی پس از برداشتن مواد خشک شده، یا با شستشوی سوراخ بینی با محلول نمک یا با خارج کردن برخی از سلول‌ها از طریق سوزن (اسپیراسیون با سوزن ریز) از سوراخ بینی برداشت کرد.
- الکتروفورز پروتئین سرم: بخش‌های پروتئینی خاصی (گاماگلوبولین‌ها) با بسیاری از بیماری‌های عفونی در خون گردش می‌کنند. تجزیه و تحلیل انواع پروتئین هایی که در گردش خون بالا هستند به دامپزشک در تشخیص این بیماری ها کمک می کند.
- ابدومینوسنتز: اگر مایعی در حفره شکمی وجود داشته باشد، ممکن است نمونه‌گیری از طریق کاتتر برای آنالیز انجام شود.
درمان درمان تنگی نفس
درمان تنگی نفس و تاکی پنه ممکن است شامل هر ترکیبی از موارد زیر باشد:
- قرارگیری پرنده در قفس اکسیژن
- آنتی بیوتیک ها یا داروهای ضد قارچ
- نبولیزاسیون با هوای مرطوب و آنتی بیوتیک ها یا داروهای ضد قارچ
- پرندگان مبتلا به تنگی نفس شدید یا آنهایی که علایم بالینی دیگری علاوه بر تنگی نفس دارند معمولاً برای مراقبت 24 ساعته در بیمارستان نیاز دارند.
مراقبت در منزل
تنگی نفس پرندگان نیاز به معاينه دامپزشکی دارند. پس از مراجعه به دامپزشک حتما موارد زیر را رعایت کنید: تمام داروها را طبق دستور، تا زمانی که دستور داده شده است، حتی پس از اینکه علائم از بین رفته اند، مصرف کنید.
- در اطراف پرنده سیگار نکشید.
- اگر بهبودی مشاهده نشد، این موضوع را به دامپزشک خود گزارش دهید.
- مراقب تغییر در تنفس باشید و هرگونه تغییر را به دامپزشک خود گزارش دهید.
- پرنده را در اتاقی جدا از پرندگانی که گرد و غبار زیادی ایجاد می کنند (کاکادو، کاکائو، طوطی خاکستری آفریقایی) نگهداری کنید.
درمان عمیق
- پرندگان مبتلا به تنگی نفس شدید نیاز به مکمل اکسیژن دارند و در قفس اکسیژن قرار می گیرند.
- تنگی نفس پرندگان ، به ویژه پرندگان با علائم اضافی مانند بی حالی و بی اشتهایی معمولاً نیاز به بستری در بیمارستان و مراقبت 24 ساعته دارند.
- در صورت انسداد نای ممکن است با قرارگیری یک تراشه کوچک در کیسه هوای شکم، ناي را باز شود. پرنده می تواند به طور موقت از طریق این لوله نفس بکشد، در حالی که انسداد در حال رفع است.
- نبولیزاسیون با هوای مرطوب، آنتی بیوتیک ها یا ضد قارچ ها ممکن است در پرندگان مبتلا به بیماری دستگاه تنفسی مورد نیاز باشد.
- تمیز کردن اگزودا یا ترشحات خشک شده از حفره های بینی و/یا سینوس ها اغلب ممکن است با شستشوی سینوس ها با محلول نمکی انجام شود. اگر مواد خشک شده باشد، ممکن است با فورسپس و بزرگنمایی تمیز شود. این فرآیند گاهی نیاز به بیهوشی عمومی دارد.
- آنتی بیوتیک ها یا درمان ضد قارچی اغلب هم به صورت سیستمیک (از راه دهان یا تزریق) و هم به صورت موضعی (با تزریق مستقیم آنتی بیوتیک به داخل نای) تجویز می شود.
- پرندگانی که دچار کم آبی هستند ممکن است به مایع درمانی نیاز داشته باشند که از طریق تزریق زیر پوستي یا داخل وریدی انجام می شود.
