برونشیت عفونی در مرغ و عوارض آن

برونشیت عفونی در مرغ، یک عفونت بسیار مسری و حاد است که با علائمی همچون ترشحات بینی، سرفه و زردی تشخیص داده می شود. شیوع بیماری برونشیت در بین مرغ های تخم گذار، می تواند باعث کاهش قابل توجه تولید و کیفیت تخم مرغ ها شود. در واقع، بیماری برونشیت با ایجاد عوارض تنفسی، بر روی مرغ ها تاثیر می گذارد.

ویروس عامل برونشیت در مرغ

برونشیت عفونی در اثر ابتلا طیور به کرونا ویروس پرندگان ایجاد می شود. کرونا ویروس پرندگان، یک ویروس دارای RNA تک رشته ای است که برآمدگی هایی مانند تاج پادشاهان، بر روی پوشش خود دارد. تغییر در پروتئین سنبله ویروسی باعث ایجاد گونه های متعددی از این ویروس می شود. به همین دلیل است که در مناطق مختلف دنیا، سویه های متنوعی از آن ها یافت می شود. تشخیص نوع سویه ویروس آلوده کننده گله مهم است. زیرا برای انتخاب واکسن مناسب، ابتدا باید سویه آلوده کننده گله به صورت کاملا دقیق مشخص شود.

عوارض ابتلا به برونشیت در مرغ

کرونا ویروس پرندگان به سرعت در میان مرغ ها شیوع پیدا می کند. در پرندگان آلوده به این ویروس، عوارض تنفسی ایجاد می شود. به طور معمول، در عفونت های خفیف و کم عارضه، احتمال مرگ پرنده آلوده کم خواهد بود. با این حال، برخی از سویه های این ویروس می توانند به کلیه ها آسیب برسانند. چنین شرایطی باعث بروز مرگ و میر ناشی از نارسایی کلیه می شود.

اگر برونشیت با سایر بیماری ها و عفونت ها همراه باشد، عوارض شدید تری ایجاد خواهد کرد. چنین شرایطی می تواند مرگ و میر را افزایش دهد. واکسیناسیون به موقع طیور و رعایت نکات بهداشتی، دو راه اصلی برای پیشگیری از شیوع برونشیت در میان مرغ ها است.

عوارض برونشیت بر تخم گذاری مرغ

با شیوع برونشیت در میان مرغ های یک گله تخم گذار، اغلب کاهش قابل توجهی در تولید تخم مرغ مشاهده می شود. همچنین ممکن است به مدت چند هفته، تخم مرغ هایی با پوسته های نازک و چروکیده تولید شود. برخی از سویه های کرونا ویروس پرندگان می توانند باعث تخریب دائمی تخمک های جوجه های ماده شوند. چنین اختلالی باعث از بین رفتن توانایی تخم گذاری مرغ بیمار خواهد شد.

آسیب ناشی از ابتلا مرغ به این ویروس می تواند آنقدر شدید باشد که مانع از تولید تخمک در تمام طول زندگی مرغ شود. البته حتی اگر تخمدان غیرفعال باشد، تخمک گذاری همچنان رخ می دهد، و زرده ها در شکم حیوان ماده جمع می شوند. با گذشت زمان، تخمدان های غیر فعال با مایع شفافی پر می شوند. این شرایط، علاوه بر تجمع زرده، باعث اتساع شکم شده و پرندگان را مجبور به ایستادن می کند (حالت پنگوئن مانند).

لازم به ذکر است که گله های واکسینه نشده، بیشترین آسیب پذیری را در برابر بیماری برونشیت دارند. با واکسیناسیون به موقع می توان از ایجاد خسارت های سنگین اقتصادی در یک مرغداری جلوگیری کرد.

علائم بالینی برونشیت در مرغ

معمولا در مراحل ابتدایی آلودگی مرغ به این بیماری، التهاب و سرخی ملتحمه و ترشحات بینی مشاهده می شود. پس از گذشت چند روز از ایجاد عفونت در مرغ آلوده، اصلی ترین علامت این بیماری، یعنی سرفه و مشکلات تنفسی ایجاد خواهد شد. مشکلات تنفسی به دلیل افزایش مخاط در نای ایجاد می شود.

در موارد بدون عارضه و خفیف، علائم بالینی برونشیت، معمولا پس از یک هفته کاهش می یابد. با این حال، بروز این عفونت همزمان با بیماری های ناشی از باکتری های فرصت طلب می تواند شرایط بیماری برونشیت را پیچیده کند. سویه های نفروپاتوژنیک ممکن است با ایجاد نارسایی کلیه در طیور آلوده، باعث ایجاد مرگ و میر بالا در گله شوند.

همه گیر شناسی بیماری برونشیت مرغ

ویروس عامل بیماری برونشیت عفونی در سراسر جهان وجود دارد. با این حال، این ویروس فقط در مرغ ها باعث ایجاد برونشیت می شود. این عفونت می تواند در هر سنی رخ دهد. با این حال بروز عفونت در حیوانات بسیار جوان ممکن است خطر مرگ و میر را افزایش دهد.

در گله های واکسینه نشده، عوارض ناشی از بیماری تاثیر ۱۰۰ درصدی بر طیور خواهد گذاشت. مرگ و میر ناشی از بیماری برونشیت در گله های واکسینه نشده بسیار بالا است. در واقع، همین موضوع، دلیل اهمیت واکسیناسیون به عنوان یک روش پیشگیرانه فوق العاده موثر، است.

در اکثر موارد، بیماری برونشیت عفونی در مرغ ها، به همراه عفونت های ناشی از مایکوپلاسما ( M. gallisepticum یا M. synoviae ) و باکتری های فرصت طلب دیگر ( E. coli )، رخ می دهد. چنین شرایطی به شدت عوارض بیماری برونشیت را افزایش می دهد.

در صورت وجود بیماری های زمینه ای، علاوه بر درمان برونشیت، باید نسبت به درمان آن بیماری ها نیز اقدام‌ شود. به طور معمول مرغ هایی که طور همزمان به دو یا چند بیماری مبتلا می شوند، دچار آسیب های بیشتری می شوند. ضعف سیستم ایمنی‌ دلیل این اتفاق است.

شیوع و انتقال بیماری برونشیت در میان مرغ ها

به طور معمول، ویروس عامل بیماری برونشیت عفونی در مرغ ها، در اثر تماس مستقیم پرنده سالم، با حیوان بیمار، و ورود ویروس به دستگاه تنفسی فوقانی، ایجاد می شود. پس از آلوده شدن مرغ سالم به این بیماری، تکثیر ویروس عامل برونشیت در دستگاه تنفسی و دستگاه گوارش حیوان آلوده، ادامه پیدا خواهد کرد.

پس از ایجاد آلودگی و تکثیر اولیه، ویروس به اندام های دیگر (غدد تناسلی، کلیه) می رسد و در آنجا تکثیر می شود. ویروس عامل بیماری برونشیت عفونی از طریق تخم منتقل نمی شود. علائم بالینی بیماری برونشیت عفونی را می توان پس از یک دوره کمون کوتاه (-24-48 ساعت) در پرنده مبتلا مشاهده کرد.

پرندگان آلوده به ویروس عامل بیماری برونشیت، این میکروارگانیسم ها را در ترشحات و فضولات تنفسی خود دفع می کنند. در موارد بدون عارضه و خفیف برونشیت، بهبودی پس از یک هفته، در مرغ مبتلا، شروع می شود. با این حال ممکن است نتیجه تست آلودگی سایر مرغ ها مثبت بوده و ویروس برای مدت 15-20 هفته به جولان خود در گله ادامه دهد.

تشخیص بیماری برونشیت عفونی در مرغ ها

تشخیص احتمالی و اولیه برونشیت عفونی را می توان با مشاهده علائم بالینی و بررسی سابقه بالینی مرغ مورد نظر انجام داد. توجه به این نکته ضروری است که به خاطر شباهت علائم بیماری برونشیت عفونی با برخی بیماری های دیگر، باید تایید نهایی تشخیص توسط یک دامپزشک‌ انجام شود.

در صورت مثبت بودن آزمایش افزایش تیتر آنتی بادی، می توان از روش سرولوژی برای تشخیص دقیق استفاده کرد. بنابراین، تهیه دو نمونه برای تشخیص صحیح و دقیق مورد نیاز است. یکی از نمونه ها باید در ابتدای بیماری و نمونه دوم 10 روز بعد از آن‌ تهیه شوند.

همچنین برای تهیه یک برنامه درمانی دقیق، انجام آزمایش شناسایی سروتیپ توصیه می شود. به ویژه اگر حیوانات واکسینه شده دچار این بیماری شوند، بهتر است آزمایش تعیین سروتیپ ویروس انجام‌ شود. همچنین انجام آزمایش های RT-PCR برای شناسایی ژنوتیپ توصیه می شوند. این‌ آزمایش ها، جایگزین روش تعیین سروتیپ برای تعیین هویت یک سویه، شده اند.

در واقع سویه های مختلف ویروس عامل برونشیت می توانند بر نواحی مختلف بدن مرغ مبتلا تاثیر بگذارند. برخی از سویه ها که می توانند بر روی کلیه ها اثر بگذارند، ممکن است با ایجاد نارسایی کلیه باعث مرگ مرغ شوند.

تشخیص افتراقی برونشیت عفونی‌ از سایر اختلالات

به دلیل شباهت علائم برونشیت عفونی در مرغ ها با تعدادی از بیماری های شایع در میان طیور، برای تعیین روش درمانی صحیح و کارآمد باید بیماری برونشیت عفونی را از برخی از اختلالات شایع افتراق داد. تشحیص اشتباه می‌ تواند باعث از دست رفتن‌ مرغ شود. بیماری های زیر، از جمله اختلالاتی‌ هستند که علائمی مشابه با برونشیت عفونی دارند:

• کوریزای عفونی
• بیماری نیوکاسل
• بیماری مایکوپلاسموز
• لارنگوتراکئیت عفونی
• موارد خفیف آنفولانزای مرغی

پیشگیری از بروز برونشیت عفونی در مرغ ها

در حال حاضر، در اکثر کشورها، واکسن های پیشگیری از برونشیت به طور گسترده ای در دسترس است. پیش از تهیه واکسن، ابتدا باید سویه ویروس آلوده کننده یک گله مشخص شود. در واقع، واکسن تهیه شده باید از نوع سروتیپ یا سویه آلوده کننده گله باشد. تنها در این صورت است که واکسیناسیون باعث ایجاد ایمنی‌ در مرغ های سالم خواهد شد.

به طور معمول اکثر واکسن های ضد برونشیت، یا به صورت اسپری و یا به شکل محلول در آب آشامیدنی مرغداری، تجویز می شوند.

برونشیت عفونی علاوه بر مرغداری ها، در بین مرغ های خانگی نیز مشاهده می شود. از آن جا که ممکن است عده ای مرغداران‌ خانگی طیور خود را واکسینه نکنند، تنها را پیشگیری از بروز بیماری برونشیت در این گله ها، رعایت نکات‌ بهداشتی خواهد بود.

برای حفظ سلامت گله مرغ ها، انجام اقدامات سختگیرانه ایمنی زیستی و بهداشتی، که همه جنبه های پیشگیری از بیماری برونشیت را پوشش می دهد، مورد نیاز است. قبل از افزودن پرندگان جدید به گله، خانه و تجهیزات مرغداری باید ضد عفونی شوند.

ضدعفونی کننده ها و برونشیت در بین مرغ ها

از آن جا که ویروس برونشیت نسبت به ضد عفونی کننده ها حساس است، یکی از مطمئن ترین‌ راه های از بین بردن این ویروس ها، استفاده از ضد عفونی کننده های ایمن است. این ویروس به گرما نیز حساس است. وجود حرارت پانزده دقیقه ای و با دمای 56 درجه سانتی گراد این ویروس را غیرفعال می کند (بر اساس تحقیق انجام گرفته در سال 2005).

علاوه بر این، حیوانات موذی مانند جوندگان و حشرات نیز باید تحت کنترل باشند. حرکت های غیر لازم تجهیزات، پرسنل و طیور بین گله های مختلف را محدود کنید. تا حد ممکن، از آوردن حیوانات جدید به گله خودداری کنید. اگر می خواهید مرغ حدیدی به گله اضافه کنید، باید آن را قرنطینه کنید.

پس از اتمام قرنطینه، اگر مرغ جدید سالم بود و علائمی از بیماری های مختلف را از خود نشان نداد، می توانید آن را به گله اضافه کنید. به این طریق می توان از شیوع این بیماری در گله جلوگیری کرد.

سخن آخر

بیماری برونشیت عفونی، یکی‌ از شایع ترین بیماری ها در میان طیور است. بیماری برونشیت با ایجاد عوارض تنفسی، بر گله مرغ ها تاثیر می گذارد. بهترین کار این است که از شیوع این بیماری در میان گله پیشگیری کرد. درمان به مراتب پر هزینه تر از پیشگیری خواهد بود.

خوشبختانه در حال حاضر واکسن هایی برای پیشگیری از بروز بیماری برونشیت در مرغ ها وجود دارد. پیش از تهیه واکسن، ابتدا باید به کمک‌ تست های آزمایشگاهی، سویه ویروس عامل برونشیت مشخص شود. برای کسب بهترین نتیجه در درمان، واکسن باید دقیقا برای سویه آلوده کننده گله ساخته شده باشد.

در گله های خانگی که امکان واکسیناسیون وجود ندارد، تنها راه پیشگیری از شیوع برونشیت، رعایت نکات بهداشتی است. به عنوان مثال، حیوانات جدید، پیش از اضافه شدن به گله، باید قرنطینه شوند. در صورت سالم بودن، می توانید حیوان جدید را به گله تان اضافه کنید.

منبع:

https://extension.psu.edu/infectious-bronchitis-in-chickens