آلفا مانوزیدوز در گربه ها
آلفا مانوزیدوزیس در گربه ها، یک بیماری ذخیره لیزوزومی نادر اتوزومال و ارثی مغلوب است که به علت کمبود آنزیم α-D-مانوزیداز ایجاد می شود. این اختلال منجر به تجمع الیگوساکاریدها (مولکول های بزرگ قند) در تعدادی از اندام ها از جمله مغز، کلیه و کبد موجود زنده می شود. سن شروع و پیشرفت علائم بالینی این اختلال می تواند متغیر باشد و ممکن است درجاتی از ناهمگنی (تغییرپذیری) در درجه کمبود آنزیم را منعکس کند. بنابراین، علائم مختلفی می تواند در گربه های مبتلا به این اختلال بروز پیدا کنند. علائم بالینی گزارش شده ناشی از این اختلال، عبارت اند از:
- مرده زایی
- تاخیر در رشد
- مرگ زودرس
- بزرگ شدن کبد
- رعشه های حرکتی
- مرگ و میر بچه گربه ها
- تیرگی قرنیه و عدسی
- رفتار عجیب و زوال عقل
- آتاکسی (راه رفتن ناهماهنگ)
واکوئل ها را می‌توان در سلول‌های سفید (لنفوسیت‌ها و مونوسیت‌ها) از نمونه های خون شناسایی کرد و الیگوساکارید های غنی از مانوز را می توان در نمونه های ادرار تشخیص داد (همین مسئله، امکان تشخیص این اختلال را پشتیبانی می کند). این بیماری در گربه های مو کوتاه اهلی، گربه های مو بلند اهلی و در گربه های ایرانی دیده شده است.
علاوه براین، نقص های ژنی ایجاد کننده این اختلال، شناسایی شده است. به همین علت، با انجام تست های ژنتیکی، می توان ابتلا گربه ها به این اختلال را شناسایی کرد. با تشخیص صحیح، می توان از انتقال این بیماری به نسل های بعدی گربه ها، پیشگیری کرد. رایج ترین دستورات در نگهداری گربه خانگی را بشناسید.
آلفا مانوسیدوز گربه ایرانی
اختلال آلفا مانوسیدوز (AMD)، نوعی آلفا مانوزیدوز گربه سانان مخصوص نژاد گربه ایرانی است. باید به این نکته نیز توجه داشته باشید که اختلال آلفا مانوزیدوز به جز گربه ها، بر انسان ها و گاو ها نیز تاثیر می گذارد. در بین گربه ها، این اختلال در بچه گربه های خانگی مو کوتاه و مو بلند در کشورهای مختلف قاره اروپا و آمریکای شمالی شناسایی شده است.
این اختلال در گربه های نژاد ایرانی شدید تر و پیشرونده تر از گربه های مو بلند اهلی مشاهده و گزارش شده است. آلفا مانوزیدوز با کمبود آنزیم آلفا مانوزیداز لیزوزومی (LAMAN) مشخص می شود. آنزیم آلفا مانوزیداز در لیزوزوم ها قرار دارد، یعنی همان محلی که در تشکیل قندهای پیچیده حاصل از گلیکوپروتئین ها شرکت می کند.
در صورتی که آنزیم آلفا مانوزیداز معیوب باشد، مولکول های بزرگ قند، یعنی الیگوساکاریدها، در داخل سلول تجمع می کنند و باعث بروز اختلال در آن می شوند. این اختلال بیشترین تأثیر را بر روی سیستم عصبی مرکزی دارد و در نتیجه باعث تحلیل رفتن سیستم عصبی می شود. بنابراین، علائم و عوارض مربوط به سیستم عصبی، به صورت قابل توجهی در گربه های مبتلا بروز می کند.
ویژگی ها و علائم اختلال آلفا مانوسیدوز
سن شروع علائم در گربه های مبتلا، باتوجه به میزان کمبود آنزیم، متغیر است، اما معمولاً بین 7 تا 15 ماهگی رخ می دهد. علائم بالینی شامل مواردی مانند آتاکسی (راه رفتن ناهماهنگ)، ناهنجاری های اسکلتی، تاخیر در رشد، ناهنجاری های چشمی مانند تیرگی قرنیه و عدسی، و هپاتومگالی هستند. عوارض عصبی این اختلال، قابل توجه است.
علاوه براین، ناهنجاری های رفتاری، مانند دویدن و حرکت در یک مسیر دایره ای، پریدن بدون تحریک، زوال عقل، بی حالی و کم اشتهایی نیز مشاهده شده است. سایر علائم شامل ناهنجاری های رادیوگرافیک ستون فقرات و استخوان های بلند، آب مروارید و تغییرات تاپتال، هپاتومگالی، لنفادنوپاتی و ضخیم شدن اعصاب محیطی هستند.
به طور کلی، علائم بالینی این اختلال در 3 هفتگی آشکار می شود. علائم بالینی شامل آتاکسی پیشرونده (ناهماهنگی)، لاغری، از دست دادن اشتها، نارسایی مکرر و پاراپلژی (فلج پایین تنه) است. در گربه های مبتلا به این بیماری امید به زندگی به طور چشمگیری کاهش پیدا کرده است و معمولاً بین 9 تا 16 ماهگی به روش “مرگ آسان” کشته می شوند.
چگونه از در آلفا مانوزیدوز گربه ها پیشگیری کنیم؟
با توجه به پایین بودن قابل توجه امید به زندگی گربه های مبتلا به آلفا مانوزیدوز، بهترین راه برای پیشگیری از تولد نوزادان گربه مبتلا به این اختلال، انجام تست های ژنتیکی خاص و عدم استفاده از گربه های مبتلا برای جفت گیری و تولد گربه های جدید است.
فعالیت اندازه گیری آلفا مانوزیداز در بچه گربه های مبتلا کمتر از 2 درصد فعالیت طبیعی است، در حالی که در حاملان (هتروزیگوت ها)، فعالیت اندازه گیری کمتر از 50 درصد فعالیت طبیعی است. در بچه گربه های مبتلا، مرده زایی و مرگ نوزادان بسیار شایع است و بیشتر آنها بیش از 6 ماه زنده نمی مانند.
بیوپسی ها، واکوئل شدن شدید نورون ها و سلول های گلیال سیستم عصبی و همچنین گانگلیون های نخاعی و روده ای را نشان می دهند. در اعصاب محیطی سیستم عصبی مرکزی، ماکروفاژ های واکوئله متعددی وجود دارند. علاوه براین، ماده سفید مغز به صورت یک لایه میلین ضعیف به نظر می رسد. در نورون های بزرگتر، ادخال های لیپوفوسسین مانند مشاهده می شود.
به طور کلی، می توان گفت که این اختلال، می تواند تاثیرات مخربی در سیستم عصبی این گربه ها ایجاد کند. به همین علت، عوارض عصبی به وفور در گربه های مبتلا مشاهده می شود. خشکی بینی گربه از علل تا درمان را جدی بگیرید.
مسائل ژنتیکی اختلال آلفا مانوزیدوز
آلفا مانوزیدوز نوع گربه ایرانی (AMD) با جهش در ژن آلفا مانوزیداز لیزوزومی (LAMAN) همراه است و باعث بیان کم تر از حد طبیعی آنزیم می شود. به طور کلی، یک اختلال ارثی، یک الگوی اتوزومال مغلوب است. یک گربه حامل، یک نسخه از ژن جهش یافته هتروزیگوت را دارد و علائم آلفا – مانوسیدوز را بروز نمی دهد.
هنگام جفت گیری دو ناقل (هتروزیگوت) در زمان لقاح، هر بچه گربه 25٪ احتمال دارد که به این اختلال مبتلا شود، علاوه بر این 50٪ احتمال دارد که یک ناقل بدون علامت باشد، و 25٪ احتمال دارد که تحت تاثیر قرار نگیرد و ناقل این اختلال ژنتیکی نباشد. میزان خطر ابتلا به این اختلال، به کمک قوانین ژنتیکی انجام می شود.
امید به زندگی گربه های مبتلا به این اختلال ژنتیکی، به طور معمول ۱۶ الی ۹ ماه است. علاوه براین، باید بدانید که حالت وراثت این اختلال، به صورت اتوزومال مغلوب است. چرا گربه ها همه چیز را بو می کنند؟
علل اختلال آلفا مانوزیدوز در گربه ها
در گربه‌هایی که دچار کمبود آلفا مانوزیداز هستند، ذخیره سازی لیزوزومی الیگوساکارید های غنی از مانوز وجود دارد. از نظر بافت شناسی، این اختلال و نقص به صورت واکوئلاسیون سیتوپلاسمی در سلول های عصبی، مزانشیمی و سلول های اپیتلیال ظاهر می شود، زیرا مواد ذخیره شده در طول پردازش بافت “شسته می شوند”. بنابراین، گربه مبتلا به این اختلال با مشکلات متعددی رو به رو می شود.
اختلال آلفا مانوزیدوز، یک بیماری ذخیره لیزوزومی است که در آن به علت فقدان آنزیم آلفا مانوزیداز، که وظیفه آن جدا کردن مانوز از چنین ترکیباتی است، ترکیبات غنی از مانوز به صورت تجمعی (ذخیره ای) وجود دارد. علائم بالینی کلی این اختلال شامل آتاکسی، لرزش سر، پرخاشگری و در نهایت فلج و مرگ است.
توضیحات خاص مربوط به اختلال آلفا مانوزیدوز
آلفا مانوزیدوز یک بیماری ذخیره لیزوزومی است که با تجمع الیگوساکارید های غنی از مانوز در لیزوزوم ها مشخص می شود. علائم بالینی این اختلال شامل نقایص عصبی، بد شکلی های اسکلتی، تاخیر در رشد، هیپرپلازی لثه و تیرگی قرنیه و عدسی است.
گربه‌های مبتلا به این اختلال ژنتیکی، با کمبود هیدرولاز آلفا مانوزیداز لیزوزومی رو به رو هستند که برای تخریب گلیکوپروتئین ها ضروری است. در غیاب آلفا مانوزیداز کافی، الیگوساکارید های غنی از مانوز در داخل سلول گربه های مبتلا تجمع می یابند.
در معاینه هیستوپاتولوژیک، نورون های واکوئله، سلول های گلیال و سلول های اندوتلیال در سراسر سیستم عصبی مرکزی وجود دارند. نحوه توارث این اختلال ژنتیکی، به صورت اتوزومال مغلوب است. جهش عامل حذف 4 جفت باز در ژن کد کننده آلفا مانوزیداز لیزوزومی است.
در حال حاضر، آزمایشی برای تشخیص جهش وجود دارد. خواهر و برادر گربه های مبتلا به این اختلال ژنتیکی نیز باید آزمایش شوند. پرورش گربه های مبتلا یا ناقل، به هیچ عنوان توصیه نمی شود. زیرا در این حالت، احتمال تولد نوزادان گربه مبتلا به این اختلال، به مقدار زیادی افزایش می یابد.
اساس مولکولی اختلال آلفا ماموزیدوز در گربه ها
شبیه سازی و تعیین توالی یک ژن کاندیدای مقایسه ای بسیار محتمل (بر اساس اختلال همولوگ انسانی)، توسط برگ و همکاران او انجام شده است. (این تحقیق در سال199۷انجام شده است). این تحقیق، یک نوع ایجاد کننده جهش را به عنوان حذف 4 جفت باز در ژن کد کننده آلفا مانوزیداز لیزوزومی شناسایی کرد که منجر به “تغییر چارچوب از کدون 583 و خاتمه زودرس در کدون 645” شد.
به طور کلی، این گونه مخصوص گربه ایرانی است و در گربه مو بلند اهلی مبتلا به آلفا مانوزیدوز یافت نشد. با توجه به نام گذاری واریانت سال 2013، این نوع مربوط به c.1749_1752delCCAG یا p.Q584Afs است.
ویژگی‌های متمایز کننده بالینی متعددی در اثر ابتلا به این نقص ژنتیکی قابل مشاهده است. گربه های مبتلا به آلفامانوزیدوز دچار نقایص شدید عصبی، لرزش، عدم تعادل، نیستاگموس، کاهش شنوایی، سینوویت، تنگی شکاف پشتی، هیدروسفالی، ناهنجاری های اسکلتی، تاخیر در رشد، هیپرپلازی لثه ای و لنگی لثه هستند.
پیش آگهی آلفا مانوزیدوز
در صورت عدم درمان، امید به زندگی گربه های مبتلا به این اختلال، حدود شش ماه است. الیگوساکاریدهای ادراری را می توان با کروماتوگرافی لایه نازک تشخیص داد.
همچنین، آسیب شناسی این اختلال توسط دانشمندان متعددی انجام شده است. گربه های مبتلا به این اختلال ژنتیکی، دچار کمبود لیزوزومی هیدرولاز آلفا – مانوزیداز هستند که برای تجزیه گلیکوپروتئین ها ضروری است. در غیاب آلفا مانوزیداز کافی، الیگوساکارید های غنی از مانوز در فضای داخل سلولی تجمع می یابند.
در معاینه هیستوپاتولوژیک، نورون های واکوئله، سلول های گلیال و سلول های اندوتلیال در سراسر سیستم عصبی مرکزی وجود دارند. centrum semiovale و ماده سفید مخچه به نظر دچار کمبود میلین هستند. علاوه براین، در این اختلال، سلول های پورکنژ و نورون های دانه ای کمتر از حد طبیعی در مخچه وجود دارند (Vite et al., 2001).
کنترل این اختلال، به کمک انجام تست های ژنتیکی قابل انجام است. خواهر و برادر گربه های مبتلا به این اختلال ژنتیکی باید آزمایش شوند. پرورش گربه های مبتلا یا ناقل به هیچ عنوان توصیه نمی شود. به کمک این تست های تشخیصی، می توان از انتقال این بیماری به نسل های بعد پیشگیری کرد. چرا معده گربه من صدای می دهد؟
سخن آخر
پیش از جفت گیری و پرورش گربه ها، می توانید با انجام تست های ژنتیکی، از تولد گربه های مبتلا به این اختلال ژنتیکی پیشگیری کنید. علاوه براین، باید به این نکته توجه داشته باشید که گربه های مبتلا به این اختلال، امید به زندگی پایین تری نسبت به گربه های سالم دارند.
