توکسوپلاسموز در گربه ها

توکسوپلاسموز در گربه ها، بیماری است که توسط انگل تک سلولی توکسوپلاسما گوندی (T. gondii) ایجاد می شود. این یکی از شایع ترین بیماری های انگلی است. تقریباً همه حیوانات خونگرم، از جمله حیوانات خانگی و انسان را آلوده می کند. اگرچه گربه ها بخشی اصلی از چرخه زندگی T. gondii هستند. انگل به ندرت باعث بیماری بالینی در خود گربه ها می شود.

توکسوپلاسموز یک عفونت شایع از انگل میکروسکوپی Toxoplasma gondii است. در بسیاری از گونه های حیوانات دیده می شود. اما گربه ها متداول ترین عامل انتقال انگل به انسان هستند. بیش از 40 میلیون نفر در ایالات متحده به توکسوپلاسموز آلوده شده اند.

مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) اخیراً توکسوپلاسموز را به عنوان یکی از پنج عفونت انگلی شناسایی کرده است.

چرخه زندگی T. gondii

چرخه زندگی T. gondii پیچیده است و شامل دو نوع میزبان می شود:

• میزبان های “قطعی” که در آنها انگل تولید مثل می کند و تخم ها را تشکیل می دهد.
• میزبان های “متوسط” که انگل با تولید کلون هایی از خود تولید مثل می کنند.

کیست گربه های وحشی و خانگی تنها میزبان قطعی T. gondii هستند. وقتی گربه طعمه یا گوشت خام آلوده را می بلعد، انگل از کیست ها به دستگاه گوارش گربه آزاد می شود و در آنجا تخمک تولید می کند. گربه های آلوده سپس میلیون ها از این تخمک ها را از طریق مدفوع دفع می کنند.

گربه ها معمولاً سه تا 10 روز پس از مصرف بافت آلوده آزاد کردن تخمک ها را شروع می کنند و حدود 10 تا 14 روز به ریزش آنها ادامه می دهند. تخمک ها بسیار مقاوم هستند و ممکن است بیش از یک سال در محیط زنده بمانند. علاوه بر این، برخی از T. گوندی های آزاد شده از کیست ها از گوشت آلوده، عمیق تر به دیواره روده گربه نفوذ کرده و به شکل دیگری به نام تاکی زوئیت تکثیر می شوند. سپس این فرم از روده به سایر قسمت های گربه انتشار می یابد. سرانجام، سیستم ایمنی بدن گربه، انگل را به یک مرحله خاموش یا “استراحت” منتقل می کند. در این وضعیت انگل ها در عضلات و مغز کیست ایجاد می کنند.

حیوانات دیگر، از جمله انسان، میزبان میانی T. gondii هستند و می توانند با خوردن کیست یا تخمک، به آن آلوده شوند. تخمک های تخلیه شده در مدفوع گربه ها بلافاصله به حیوانات دیگر آلوده نمی شوند. قبل از عفونی شدن، آنها باید فرایندی به نام Sporulation را طی کنند که بسته به شرایط محیطی یک تا پنج روز طول می کشد.

نحوه انتقال انگل توکسوپلاسموز در گربه ها

مدفوع گربه حاوی تخمک های تخم ریزی شده به عنوان منبع عفونت عمل می کنند. هنگامی که یک میزبان میانی تخمک های اسپور شده را می بلعد، عفونت منجر به تشکیل کیست های بافتی در بافت های مختلف بدن می شود. کیست ها در میزبان میانی باقی مانده و گربه ها، افراد و سایر میزبانان میانی که بافت حاوی کیست را می خورند عفونی می کنند. در بعضی موارد، تاكیزوئیت های T. gondii ممكن است از طریق شیر گاوها و بزهای آلوده منتقل شوند.

توکسوپلاسموز چگونه در گربه شیوع پیدا می کند؟

گربه ها معمولاً از خوردن حیوانات وحشی یا گوشت نیمه پخته شده آلوده به انگل به توکسوپلاسموز مبتلا می شوند. توکسوپلاسما گوندی در داخل مدفوع گربه های آلوده نیز زندگی می کند. جایی که می تواند گربه های دیگر یا حیواناتی را که آن را می بلعد آلوده کند. گربه ها نمی توانند از طریق تماس بدنی با انسان یا سایر حیوانات به این بیماری مبتلا شوند. آنها باید مواد حاوی انگلی را ببلعد.

علائم توکسوپلاسموز در گربه ها

بیشتر گربه های آلوده به T. gondii هیچ نشانه ای از بیماری ندارند. با این حال، گاهی اوقات، یک بیماری بالینی به نام توکسوپلاسموز در گربه رخ می دهد. این بیماری به احتمال زیاد در گربه های دارای سیستم ایمنی سرکوب شده، از جمله بچه گربه های جوان و گربه های مبتلا به ویروس سرطان خون گربه (FeLV) یا ویروس نقص ایمنی گربه سانان (FIV) رخ می دهد.

شایع ترین علائم توکسوپلاسموز شامل تب، از دست دادن اشتها و بی حالی است. علائم دیگر ممکن است بسته به حاد یا مزمن بودن عفونت و موقعیت انگل در بدن باشد. در ریه ها، عفونت T. gondii می تواند منجر به ذات الریه شود. عفونت های موثر بر کبد ممکن است باعث ایجاد زردی در پوست و غشاهای مخاطی (زردی) شود.

توکسوپلاسموز همچنین می تواند بر روی چشم و سیستم عصبی مرکزی (CNS) تأثیر بگذارد. حتی باعث ایجاد التهاب uvea یا قسمت رنگی چشم (uveitis)، شبکیه یا فضای بین لنز و قرنیه (اتاق قدامی) اندازه و پاسخ دهی غیرمعمول مردمک به نور، نابینایی، عدم هماهنگی، افزایش حساسیت به لمس، تغییر شخصیت، حلقه زدن، فشار دادن سر، کشیدن گوش شود.

تشخیص توکسوپلاسموز در گربه ها

توکسوپلاسموز در گربه ها معمولاً براساس سابقه بیماری حیوان، علائم بیماری و نتایج آزمایشات تشخیص داده می شود. اندازه گیری دو نوع آنتی بادی علیه T. gondii در خون، IgG و IgM، می تواند به تشخیص توکسوپلاسموز کمک کند.

• مقادیر بالای آنتی بادی IgG به gondii در یک گربه سالم نشان می دهد که گربه قبلاً آلوده بوده و به احتمال زیاد از ارگانیسم در امان است. این گربه ها دیگر منبع عفونت برای سایر میزبان ها نیستند.
• سطح بالای آنتی بادی IgM نشانگر وجود یک عفونت فعال است.
• فقدان آنتی بادی های gondii در یک گربه سالم نشان می دهد که گربه مستعد ابتلا به عفونت است و تا دو هفته پس از عفونت تخمک تخلیه می کند.

تشخیص تخمک در مدفوع روش قابل اعتمادی برای تشخیص این بیماری در گربه ها نیست. زیرا به نظر می رسد تخمک مشابه برخی انگل های دیگر است. برای تشخیص قطعی نیاز به بررسی میکروسکوپی نمونه های بافتی گربه است.

درمان توکسوپلاسموز در گربه ها

درمان معمولاً شامل یک آنتی بیوتیک به نام کلیندامایسین در صورت وجود التهاب قابل توجه در چشم ها یا سیستم عصبی مرکزی، به تنهایی یا همراه با کورتیکواستروئیدها است. در حالت ایده آل درمان باید بلافاصله پس از تشخیص شروع شود. حتی پس از ناپدید شدن علائم تا چند روز ادامه یابد. درمان در بیماری حاد، اغلب بر اساس سطح اولیه آنتی بادی IgM بالا آغاز می شود. اگر طی دو تا سه روز بهبود مشاهده نشود، ممکن است تشخیص توکسوپلاسموز زیر سوال رود.

پیش آگهی توکسوپلاسموز در گربه ها

پیش آگهی برای گربه ها به اندام ها یا سیستم های تحت تأثیر قرار گرفته، زمان بین عفونت و درمان و پاسخ های اولیه به درمان بستگی دارد. به طور کلی، گربه های دارای CNS و علائم چشمی به درمان با سرعت کمتری پاسخ می دهند، اما اگر علائم بالینی آنها در طی 2-3 روز از شروع درمان بهبود یابد، هنوز پیش آگهی های مطلوبی دارند. پیش آگهی برای گربه های مبتلا به توکسوپلاسموز که بر کبد یا ریه ها تأثیر می گذارد معمولاً ضعیف است.

پیشگیری توکسوپلاسموز در گربه ها

کاهش شیوع توکسوپلاسموز در گربه ها به اقدامات لازم برای کاهش هم قرار گرفتن در معرض تخمک های عفونی و هم ریختن تخمک ها در محیط نیاز دارد. گربه ها ترجیحاً باید از غذاهای پخته شده و تجاری استفاده کنند و از خوردن گوشت خام یا میزبان متوسط مانند جوندگان در گربه ها جلوگیری شود.

احتمال قرار گرفتن در معرض انسان به این بیماری از طریق گربه هایی که با آنها زندگی می کنند نسبتاً کم است. داشتن گربه به معنای آلوده شدن به توکسوپلاسما نیست. از آنجا که تخمک گذاری و عفونی شدن اووسیست های T. gondii در مدفوع گربه حداقل 24 ساعت طول می کشد، برداشت مداوم مدفوع از جعبه بستر، با استفاده از دستکش و شستن دست ها، احتمال عفونت را به حداقل می رساند. بعید است با لمس گربه آلوده در معرض انگل قرار بگیرید، زیرا آنها معمولاً انگلی را روی خز خود حمل نمی کنند. همچنین بعید است که از طریق گزش یا خراش گربه آلوده شوید. گربه های خانگی شکار نمی کنند و گوشت خام مصرف نمی کنند، بعید است به T. gondii آلوده شوند.

احتمال عفونت بعد از باغبانی در خاکی که به مدفوع گربه آلوده شده است نیز وجود دارد و می توان با پوشیدن دستکش و شستن دستها پس از باغبانی این احتمال را کاهش داد.

خطر توکسوپلاسموز  در انسان ها

زنان باردار و افراد با سیستم ایمنی ضعیف دو جمعیت هستند که پس از قرار گرفتن در معرض T. gondii در معرض خطر ابتلا به بیماری قرار دارند. عفونت در رحم بیشترین نگرانی را در انسان دارد. بین یک سوم و نیمی از نوزادان متولد شده از مادرانی که در دوران بارداری به توکسوپلاسما مبتلا شده اند، ممکن است به این بیماری مبتلا باشند.

اکثریت قریب به اتفاق زنان آلوده در دوران بارداری خود هیچ علامتی ندارند و اکثر نوزادان آلوده هیچ علائمی از توکسوپلاسموز در بدو تولد نشان نمی دهند. با این حال، بسیاری از این کودکان بعداً در زندگی علائم عفونت از جمله از دست دادن بینایی و شنوایی، عقب ماندگی ذهنی و در موارد شدید مرگ را تجربه می کنند.

در افرادی که یا تحت درمان سرکوب سیستم ایمنی هستند یا بیماری سرکوب سیستم ایمنی مانند سندرم نقص ایمنی اکتسابی (AIDS) دارند، توکسوپلاسموز ممکن است باعث بزرگ شدن غدد لنفاوی، اختلالات چشم و سیستم عصبی مرکزی، بیماری تنفسی و بیماری قلبی شود. در این بیماران بخصوص مبتلایان به ایدز عود بیماری شایع بوده و میزان مرگ و میر زیاد است.

برای پاسخ به سوالات خاص در مورد عفونت توکسوپلاسموز در افراد، لطفا با متخصص بهداشت خود مشورت کنید.

هیچ واکسنی برای محافظت در برابر توکسوپلاسموز در حیوانات یا انسان وجود ندارد.

منابع:

https://www.vet.cornell.edu/departments-centers-and-institutes/cornell-feline-health-center/health-information/feline-health-topics/toxoplasmosis-cats

https://pets.webmd.com/cats/toxoplasmosis-cats